Tangled Modernities

Το Κάιρο, όπως και οι υπόλοιπες μεγάλες μη ευρωπαϊκές πρωτεύουσες του κόσμου, προσφέρεται για μια σύγκριση της σχέσης παράδοσης - εκσυγχρονισμού. Μητέρες με μαντήλα και έφηβα αγόρια με jockey των Los Angeles Lakers συμβιβάζουν άνετα την αντίθεση εντός της οικογένειας, το ίδιο και οι νεαρές που φλυαρούν σε κινητά, έντονων κατά προτίμηση χρωματισμών, χωρίς να εγκαταλείπουν τον κεφαλόδεσμο. Όχι πως πρόκειται για κάτι πρωτοφανές, η παράδοση τελικά φροντίζει να ενσωματώνει και να ιδιοποιείται τεχνολογικές καινοτομίες όπου εξυπηρετείται η εσωτερική της συνοχή - και ο εκσυγχρονισμός αντίστοιχα ιδιοποιείται ιδεολογικές και πολιτισμικές της παραμέτρους για να καταστήσει πιο εύπεπτο το πρόγραμμά του. Το ενδιαφέρον βρίσκεται στη σύντηξη των αντιθέτων και στις αντιφάσεις των αμαλγαμάτων που προκύπτουν. Από αυτή την άποψη το Κάιρο διασαφηνίζει από μια άλλη σκοπιά ορισμένα πράγματα που μας κάνουν να αναρωτιόμαστε στην Αθήνα - αν και τα περισσότερα από δαύτα τα ξεκαθάρισε νωρίς η έλευση των Παπαροκάδων, το ΛΑ.Ο.Σ., ο Χριστόδουλος και το Βατοπαίδι ήταν απλές υποσημειώσεις. Ως πόλεις βέβαια, και όχι ως ευρύτερες πολιτισμικές εκφράσεις, το Κάιρο και η Αθήνα, εξίσου χαοτικές ίσως για τον δυτικό επισκέπτη, παρουσιάζουν εντελώς διαφορετική όψη.

Decrepit, dilapidated city. Το κέντρο του Καΐρου (αν μπορεί να μιλήσει κανείς για ένα κέντρο σε μια πόλη 7 εκατομμυρίων κατοίκων μιας ευρύτερης μητροπολιτικής ζώνης 20 εκατομμυρίων), μεταξύ των στάσεων του μετρό Mubarak και Sadat, είναι ένας παράξενος τόπος, σε μια ενδιάμεση κατάσταση μεταξύ πρώην μεγαλείου και τωρινής εγκατάλειψης. Τα φρέσκα μεγάλα έργα (ουρανοξύστες / ξενοδοχεία / εμπορικά κέντρα / gated communities) βρίσκονται στην περιφέρεια - το Downtown Cairo είναι ένα inner city με τεράστια άσχημα κτίρια, όπως το Mugamma, φιλόξενη στέγη δεκάδων κρατικών υπηρεσιών, χτεισμένων στην καλύτερη περίπτωση στη δεκαετία του '70: τα όνειρα του Nasser και του αραβικού εθνικισμού που κυλίστηκαν στη σκόνη του Ψυχρού Πολέμου. Δεν είναι τυχαίο ότι ως και η μάλλον καθαρή ήττα στον πόλεμο του Γιόμ Κιπούρ το 1973 εορτάζεται κάθε χρόνο ως νίκη: στο μουσείο Πανοράματος Πολέμου Οκτωβρίου 1973. Γιατί όχι, άλλωστε; Οι λευκοφορεμένες αιγυπτιακές δυνάμεις ασφαλείας, παρούσες σε κάθε γωνία, με όπλα προτεταμένα, παίζοντας τους τροχονόμους, πίσω από θωρακισμένα ατομικά μεταλλικά ταμπούρια έξω από ευαίσθητα κτίρια, μοιάζουν να αποτελούν το μισό εργατικό δυναμικό της χώρας. Μαζί με το απαραίτητο γλύψιμο των ξεναγών στον εκσυγχρονιστή ισόβιο πρόεδρο Mubarak σου υπενθυμίζουν ότι η «Αραβική Δημοκρατία της Αιγύπτου», όπως και οι υπόλοιπες αραβικές, έχουν μια ιδιαίτερη αντίληψη για τη δημοκρατικότητά τους. Μέρος κι αυτό, υποθέτω, της φαντασιακής σύλληψης του ριζωμένου στην παράδοση εκσυγχρονισμού.