Sunday, July 25, 2010

The eternity of an Eternal City


Σε μια πόλη φημισμένη για τους λόφους της ένας παραπάνω δεν έχει και ιδιαίτερη σημασία, πόσο μάλλον όταν βλέπει το έδαφος από το ταπεινό ύψος των 35 μέτρων. Οπωσδήποτε, δεν πρόκειται για έναν από τους διακριτούς επτά που της δίνουν την προσωνυμία της και συγκριτικά με τον Καπιτώλιο ή τον Αβεντίνο οι ιστορικές του συνδηλώσεις είναι πολύ πιο περιορισμένες. Το Monte Testaccio άλλωστε δεν αποτελεί φυσικό σχηματισμό: είναι αποτέλεσμα αποθέσεων στις όχθες του Τίβερη περίπου 53 εκατομμυρίων σπασμένων αμφορέων διά των οποίων μεταφέρθηκαν στη Ρώμη από τα μέσα του 1ου ως τα μέσα του 3ου αι. μ.Χ. 6 δισεκατομμύρια λίτρα λαδιού. Προορισμένο για τις δωρεάν διανομές σε στρατιωτικά τμήματα, αλλά και για τις καθιερωμένες δωρεές με τις οποίες ηγέτες της Δημοκρατίας και αυτοκράτορες λάδωναν εκείνη την πρώιμη μορφή κοινής γνώμης που απαντά στα αριστοκρατικού κατά κανόνα χαρακτήρα κείμενα της εποχής ως «όχλος», προερχόμενο από τις επαρχίες της Αφρικής και της Ισπανίας, έκανε την εμφάνισή του στις προβλήτες της αιώνιας πόλης μέσα σε ογκώδη και δύσχρηστα αγγεία, δύσκολα ανακυκλώσιμα προς περαιτέρω χρήση. Από την εποχή περίπου του Μάρκου Αυρηλίου, το τελευταίο σταδιο του ταξιδιού τους περιελάμβανε τη μετάγγιση σε μικρότερα πιθάρια και την απόρριψη των αρχικών στη χωματερή του Monte Testaccio. Το τελικό συμπέρασμα είναι προφανές: τεχνουργήματα και εξαιρετικά έργα τέχνης μπορεί να παράγονται σε αφθονία, ωστόσο αυτό που αδιαμφισβήτητα μένει στην αιωνιότητα από κάθε πολιτισμό είναι τα σκουπίδια του.

Saturday, July 3, 2010

Cups and saucers


Οι βουβουζέλες του Mundial, πέρα από τις θορυβώδεις, έχουν προφανώς και αναμνηστικές ιδιότητες. Το φολκλόρ της Νότιας Αφρικής, σε συνδυασμό με την υποχώρηση του νοτιοαμερικανικού συνασπισμού (πλην Ουρουγουάης), την ανάταση της χειμαζόμενης Ευρώπης και τη συνήθη μεμψιμοιρία για την αποτυχία των τσολιάδων της εθνικής να καταγάγουν τους απαιτούμενους θριάμβους στους οποίους είναι εθισμένη η χώρα στο συγκεκριμένο άθλημα από αρχαιοτάτων χρόνων, μου θύμισε ένα παλιότερο δοκίμιο του Christian Bromberger. Το Ποδόσφαιρο. Σύμβολα, αξίες, φίλαθλοι, αν και παντελώς ανακριβής μετάφραση του Football, la bagatelle la plus sérieuse du monde, αγχωμένη για να πείσει ότι το κείμενο ανήκει σε σοβαρό μελετητή, όχι σε αθλητικογράφο της σειράς, αποτελεί ίσως την καλύτερη συνοπτική εισαγωγή σε μια προσέγγιση του αθλήματος από την άποψη της ανθρωπολογίας. Διαβάζοντας ένα απόσπασμα περί ποδοσφαίρου στο Ιράν, όπου η εσωστρέφεια ελέω ισλαμισμού κυριαρχεί σε βαθμό ώστε οι Ιρανοί να υποστηρίζουν τους εσωτερικά αντιπαλους των δικών τους συλλόγων στις μητέρες όλων των μαχών κατά των αλλοφύλων του εξωτερικού, μου ήρθε στο μυαλό η ομοιότητα με τους έλληνες σπορτκάστερ της δεκαετίας του ’80, οι οποίοι φανατικά μας υπενθύμιζαν το εθνικό μας καθήκον να αισθανόμαστε γαύροι, βάζελοι, χανούμια και άλλες ποικιλίες φανατίλας στην ετήσια κάθοδο των εν λόγω στα μαρμαρένια αλώνια. Οι απαρχές της κανονικοποίησης της Ελλάδας, της επανεισόδου σε μια κοινή ευρωπαϊκή μοίρα, δεν θα πρέπει να λογίζονται από την ένταξη στην ΕΟΚ το 1981. Σε πολιτισμικό τουλάχιστον επίπεδο η μεταβολή κατά πάσα πιθανότητα γίνεται από τη στιγμή που οι ιθαγενείς οπαδοί παύουν να χειροκροτούν τους εγχώριους μισητούς ως άλλους φύλακες Θερμοπυλών μόλις περάσουν τη νοητή γραμμή των συνόρων και βγάζουν στην επιφάνεια τα γνήσιά τους ένστικτα. Σαν εκείνα που υπαγορεύουν στους ιρανούς φιλάθλους να συνοδεύουν τα ρητά του Κορανίου που κοσμούν τις εξέδρες με γενετήσιες προτροπές όπως «η βρύση του σαμοβαριού στον πισινό του διαιτητού».