Sunday, September 27, 2009

Girlfriend is better


Καπιταλισμός και ανθρώπινες σχέσεις. Το σημείο όπου αυτά τα δύο σημεία τέμνονται για τον Steven Soderbergh δεν είναι τα μέσα παραγωγής, αλλά το σεξ. Φαινομενικά, το αγοραίο σεξ, μια και η ηρωΐδα του είναι ένα call girl υψηλής περιωπής. Πρακτικά, το σεξ, τελεία. Το σεξ φέρνει μαζί του και τα δικά του ενοχλητικά μπαγκάζια που λέγονται «συναισθήματα». Στο The Girlfriend Experience ο έρωτας μπαίνει από το παράθυρο – σε καμία περίπτωση σαν τον κλέφτη μες στη νύχτα μεν, αλλά hovering around like the ghost of a memory. Το κλειδί μιας ταινίας αποτελούμενης από μια σειρά face to face conversations κατά τις οποίες λέγονται αλήθειες και ψέματα για ανάγκες και επιθυμίες βρίσκεται στην παρατήρηση ενός από τους συζητητές στη διάρκεια ενός διαλόγου με την πρωταγωνίστρια: «We are having a transaction here». Κάθε διάλογος είναι μια συναλλαγή περί συναισθημάτων – ή μια συναλλαγή συναισθημάτων. Η περίπτωση της διερεύνησης των συναισθημάτων ενός call girl ενδεχομένως να θεωρείται ακραία ως βάση γενικότερων ερμηνειών, ο τρόπος ωστόσο που στήνει την ταινία ο Soderbergh μοιάζει για μένα να δείχνει ότι έχει περισσότερα κατά νου από το να διηγηθεί απλώς ένα ηθικολογικό παραμύθι για την εκπόρνευση του καπιταλιστικού ανθρώπου (όλοι στο φιλμ έχουν τις επιλογές τους και όλες είναι συναινετικές) ή μια weird ερωτική ιστορία για έναν συναισθηματικά ανάπηρο χαρακτήρα (μια και στην ταινία δεν εμφανίζεται σχεδόν κανείς αρτιμελής). Το υποδόριο ερώτημα του Girlfriend Experience δεν είναι το κατά πόσο η επί χρήμασι επαφή διαστρέφει τις κανονικές ανθρώπινες σχέσεις. Η σύγκριση που θέτει επί τάπητος ο Soderbergh είναι κατά πόσο υπάρχει ουσιαστική διαφορά μεταξύ των πελατειακών σχέσεων της Chelsea και της σχέσης με τον εραστή της. Η τελική αμφιβολία που σπείρει το Girlfriend, εκκινώντας από μια κρίση του καπιταλισμού, είναι το αν και σε ποιο βαθμό το δούναι και λαβείν των ανθρώπινων σχέσεων σήμερα διαφέρει στην υπόστασή του αν το νόμισμα της συναλλαγής μεταξύ δύο μερών είναι μεταλλικό ή συναισθηματικό.

7 comments:

  1. χμ. Γνωστό το θέμα, ήδη από το De Ordine 2.12, του ιερού Αυγουστίνου. :-Ρ

    Ανυπομονώ να δω την ταινία.

    ReplyDelete
  2. 1. Αναρωτιέμαι αν η ταινία είναι τόσο καλή ή απλώς εσείς τα γράφετε πολύ ωραία.

    2. Έχω βαρεθεί ν'ακούω ότι είναι κακό το δούναι και λαβείν το σχέσεων.

    3. Τί πάει να πει "κανονικές ανθρώπινες σχέσεις" που μάλιστα κινδυνεύουν και να "διαστραφούν";

    ReplyDelete
  3. @Sraosha: Κλασικές λύσεις για σύγχρονα προβλήματα.

    @Αθήναιος: 1. Η ταινία είναι καλή. Το «τόσο» είναι υποκειμενικό.

    2. Το δούναι και λαβείν είναι το βασικό συστατικό των σχέσεων. Εγώ δεν είπα ότι είναι κακό.

    3. Μπορείτε να το διαβάσετε και «κανονικές» στο κείμενο. Στη συγκεκριμένη περίπτωση πρόκειται για την αντιδιαστολή της πελατειακής σεξουαλικής σχέσης της ηρωΐδας με τη μη πελατειακή σεξουαλική σχέση με τον εραστή της.

    ReplyDelete
  4. Μου φαίνεται περίεργο να βγαίνουν τόσα συμπεράσματα, από μια τόσο κενή ταινία. Και το λέω με κάθε θετική διάθεση, σε βαθμό να πιστεύω πως μάλλον προκατειλημμένος (με την καλή έννοια) ήσουν, πριν δεις το φιλμ ακόμα.

    Εκεί που εσύ διαβάζεις "κρίση του καπιταλισμού", εγώ βλέπω μια δήθεν και χωρίς κανένα απολύτως στίγμα (για άποψη ούτε λόγος) θολή εικόνα, που βγαίνει σε χαζούς διαλόγους ιδιωτικών τζετ στο δρόμο για το Vegas.

    Εκεί που παρατηρείς "διερεύνηση συναισθημάτων ενός call girl" εγώ βλέπω ένα χαρακτήρα κενό αισθημάτων, που ούτε λεπτό σε όλο το φιλμ δεν αφήνεται. Δεν καταλαβαίνουμε καν πώς νιώθει, αν νιώθει, σε ποιο πλαίσιο στήθηκε η σχέση με τον φίλο της (το ότι τσιμπήθηκε με τον πελάτη επειδή "την άκουγε", ας μην το σχολιάσω).

    Με δυο λόγια ο Soderbergh προσπαθεί με ωραία φωτογραφία και άπειρα flash back να ξεγελάσει τον θεατή απ'το απόλυτα ξεκάθαρο: δεν υπάρχει στοιχειώδες σενάριο, καμιά σκηνοθετική ιδέα, μόνο μια ωραία φωτογραφημένη Νέα Υόρκη που θα βγει και μελαγχολική χάρη στη Sacha Grey (βάζω και μια πορνοστάρ σε αντιδιαμετρικό ρόλο, για το hype του θέματος).

    Κοινώς, ο αγαπητός Steven έκανε μια αρπαχτή στα διαλείμματα του 'Informant'.

    (και sorry για το μεγάλο σχόλιο :)

    ReplyDelete
  5. Η ερμηνεία είναι προσωπική, δεν σημαίνει ότι κατανάγκην θα συμφωνήσουμε όλοι σε αυτήν. Προσήλθα στην αίθουσα γνωρίζοντας μόνο σκηνοθέτη, όνομα πρωταγωνίστριας και μια σύνοψη της υπόθεσης σε 15 λέξεις, οπότε ήταν πιο πολύ έκπληξη παρά οτιδήποτε άλλο. Η κρίση είναι το background, δεν εννοούσα ότι υπάρχει συγκροτημένο σχόλιο ως σκηνοθετική άποψη περί αυτής, κατά την ταπεινή μου γνώμη άλλωστε κάτι τέτοιο θα ήταν beside the point. Βλέπω την ταινία ως ένα ελλειπτικό δοκίμιο περί αλλοτρίωσης, με άλλα λόγια νομίζω ότι τα κενά της δεν είναι τυχαία, αλλά μας υποδεικνύουν πράγματα: το γεγονός, για παράδειγμα, ότι δεν καταλαβαίνουμε πώς νοιώθει ή αν νοιώθει η Chelsea είναι αποτέλεσμα του ότι οφείλει να παραμείνει ουσιαστικά ανεπίγνωστη, εφόσον διαρκώς υποδύεται ρόλους - τη μοναδική στιγμή που ερωτάται για την αλήθεια (από τον δημοσιογράφο) δεν απαντά και στη μόνη περίπτωση που θα μπορούσε να την αποκαλύψει (μιλώντας για την εμπειρία της με τον sex blogger) επιλέγει να την αποκρύψει. No problem με το μεγάλο comment, ευχαριστώ για τη διατύπωση της διαμετρικά αντίθετης άποψης. :)

    ReplyDelete
  6. H αλήθεια είναι ότι σε πήρα κι εγώ απ'τα μούτρα, θεωρώντας δεδομένο ότι γνωρίζεις όλη τη φιλμογραφία του Soderbergh :)

    (και κάτι άσχετο, όταν στις 15 λέξεις σύνοψης η μία είναι "arthouse", να το φοβάσαι το φιλμ..)

    Εγώ απ'την άλλη βλέπω ότι τα κενά της δεν είναι ακριβώς τυχαία, θα έλεγα ότι πέραν των κενών ο S.S. δεν είχε πολλά να πει και άφησε την ταινία σ'αυτό το φλου, αρτιστίκ, vague planning, με τον θεατή όπως πάντα στο ρόλο να "γεμίζει τα κενά με τη φαντασία του".

    Έτσι κι αλλιώς καταλαβαίνω το point σου και τι πήρες από το φιλμ- είναι απλά που αυτό το format το έχουμε δει άπειρες φορές στο σινεμά, απ'το (εξίσου κακό) 'Love Live Long' του Mike Figgis, μέχρι την 'Περιφρόνηση' του Godard (χωρίς να συγκρίνω φυσικά το 'Girlfriend Experience' με τα ανωτέρω).

    ReplyDelete
  7. Soderbergh βλέπω μεν, επιλεκτικά δε. Είχα να δω από το Solaris, συγκεκριμένα. Εννοείται ότι οι προηγούμενες παραστάσεις του καθενός επί συγκεκριμένων θεματικών ή τεχνικών καθορίζουν και τη γνώμη του. We respectfully agree to disagree then.

    ReplyDelete