Σε μια εκδήλωση την Τρίτη άκουσα τον Παύλο Τσίμα να σχολιάζει ότι ελέω χρεοκοπίας η Ελλάδα βρέθηκε απότομα και βίαια στην ανάγκη να κοιτάξει τον εαυτό της στον καθρέφτη και να προχωρήσει σε μια εκκαθάριση των λογαριασμών της με το παρελθόν. Υπάρχει εν τούτοις στη διαπίστωση αυτή μια άρρητη προϋπόθεση (η οποία και επιβεβαιώθηκε στον αντίκτυπο και την ερμηνεία των τραγικών γεγονότων της επομένης, της ημέρας που η Ελλάδα επιχείρησε να κοιτάξει στον καθρέφτη): να διαθέτει κανείς την ικανότητα να μην βλέπει απλώς, αλλά να διακρίνει κιόλας. Κι επειδή διάφορα τμήματα, στρώματα, κοινωνικές ομάδες, επαγγελματικές συντεχνίες και πολιτικές ελίτ της ελληνικής κοινωνίας δεν είναι εκπαιδευμένα να συλλαμβάνουν τέτοιες λεπτότητες, προτιμώντας να απορρίπτουν την παράγραφο χάριν της πρότασης και την πρόταση χάριν του συνθήματος, η συζήτηση για την αποτυχία του μεταπολιτευτικού εγχειρήματος θα επικεντρωθεί στα εδώ και τριάντα χρόνια δοκιμασμένα και επιτυχημένα σουξέ: ποιοι έκλεψαν, ποιοι δεν έκλεψαν, ποιοι συνωμότησαν, πίσω από τις κουΐντες ή αλλαχού, ποιοι μειοδότησαν, εθνικώς ή άλλως, ποιοι λειτούργησαν ως αγκιτάτορες, προβοκάτορες, κλειδοκράτορες και πρωτοστράτορες του Μυτζηθρά. Αν όμως ένα σύστημα διαχείρισης της κοινωνίας αποτυγχάνει, αν αποδεικνύεται κενός όχι μόνο χρημάτων αλλά και ουσίας ένας τρόπος ζωής που αναζητούσε επίμονα τα παραθυράκια, τα μονοπάτια και το κόψιμο δρόμου, προφανώς δεν μιλάμε μόνο για τις πράξεις των λίγων (κι αν «καεί το μπουρδέλο η Βουλή» εκτός από τους συνανθρώπους μας στη Marfin, τι ακριβώς θα θεμελιωθεί στο αίμα, δηλαδή;) αλλά και τις ευθύνες που προκύπτουν από τις παραλείψεις των πολλών. Γιατί ένα σύστημα δεν στηρίζεται απλώς στην ενθουσιώδη του αποδοχή, περισσότερο βασίζεται στη σιωπηρή ανοχή. Και σε κάθε διεφθαρμένο πολιτικό που καταχράται χρήματα αντιστοιχούν οι διεφθαρμένοι πολίτες που απαιτούν χάρες ως αντάλλαγμα της ψήφου τους. Σε κάθε αγανακτισμένο πολίτη που ζητά διαφάνεια στις δημόσιες συναλλαγές αντιστοιχούν οι πορωμένοι οπαδοί που ζητούν την υπαγωγή των ομάδων τους στο άρθρο 44. Σε κάθε κρατική αστοχία αντιστοιχούν πράξεις υποτιθέμενης αντίστασης, όπως το ιδεολογικό φύλλο συκής που ενδύεται η εκτεταμένη προ καθεστώτος αποδείξεων μικροφοροδιαφυγή. Κι αν στην πρώτη σειρά του έργου του καθρέφτη την Τετάρτη κάθονταν εξουσιαστές και αντιεξουσιαστές, πίσω, στις σκιές, διακρινόμαστε όλοι εμείς που καλά κρυμμένοι πίσω από το δάχτυλό μας επιτρέπουμε σε λιγότερους να βολεύονται πολύ για να βολευόμαστε πολλοί περισσότεροι από λίγο.
13 years ago
Ναι.
ReplyDeleteΣυμφωνώ απολύτως, μέχρι κεραίας. Όμως υπάρχει μια λεπτή γραμμή που θα είναι επικίνδυνο να διασχίσουμε: συλλογική ευθύνη δεν (πρέπει να θεωρηθεί ότι) σημαίνει καθολική ευθύνη. Εάν δεν εξειδικεύσουμε, μετρήσουμε, αξιολογήσουμε το κομμάτι της ευθύνης που αναλογεί στον καθένα μας δυσχεραίνουμε την αναγκαία μεταλλαγή. Μια καθολικότητα της ενοχής μπορεί να δράσει παραμυθητικά, να γίνει το πάρισο του απολίτικου "όλοι τα ίδια είναι", που ξέρουμε όλοι πόσο πολύ βολεύει -εαυτούς και άλλους.
ReplyDeleteΤα συγχαρητήριά μου και τα σέβη μου για το κείμενό σας!
ReplyDelete@Sraosha: Νομίζω ότι αναπολώ την εποχή που έγραφα για το Παρίσι.
ReplyDelete@π2: Οπωσδήποτε. Καμία παρόμοια διάθεση εξίσωσης. Απλώς, να αποσαφηνιστεί πια ότι όταν κάτι δεν πάει καλά σε τέτοια έκταση απαιτούνται βαθύτερες αναθεωρήσεις νοοτροπιών και συμπεριφορών, δεν αρκεί ο μύθος των λίγων κακών.
@oneinchman: Ευχαριστώ για την ανάγνωση.
ReplyDeleteΆσε, αυτό που λες για το Παρίσι... Σήμερα σκεφτόμουνα τι ωραία που θα ήτανε να μπορώ πάλι να γράψω κάτι αυτοβιογραφικό, κάτι για φαγητό, κάτι για μουσική.
ReplyDeleteΤο πιο τρομακτικό είναι το εξής: τα μέτρα είναι αναπόφευκτα και προδιαγεγραμμένα όχι -- φυσικά -- για να ορθοποδήσει η χώρα και να επιστρέψει στην ανάπτυξη (λες και βρισκόταν ποτέ στην ανάπτυξη και πασχίζει να επανακτήσει τη χαμένη θέση της). Τα μέτρα πάρθηκαν για να πληρωθούν τα χρέη μας, αφού η μη πληρωμή τους συνεπάγεται άμεση διάλυση μέσα στην Ελλάδα και συνεπακόλουθο παλιρροϊκό κύμα που μπορεί να φτάσει μέχρι το Τόκιο και το χρηματιστήριό του. Είμαστε, απλούστατα χρεωκοπημένοι, ξοφλημένοι: όλοι θα πληρώσουμε για τους πολλούς από εμάς.
Θα τα έκανα ποστάκι αυτά αλλά δεν αντέχω άλλο. Και πιο πολύ δεν αντέχω ότι, όπως υπαινίσσεσαι, τίποτε μα τίποτε δεν αλλάζει στη νοοτροπία μας: όχι μόνο εξακολουθούμε να κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας αλλά, με το πέρασμα του χρόνου, αναπτύξαμε και μια επιλεκτική περί δικαίου αντίληψη, κατά την οποία ο Κορκονέας είναι δικαιωμένος ενώ οι εμπρηστές της Σταδίου 23 όχι ή (ακόμα χειρότερα, γιατί προέρχεται από την υπερασπιζόμενη τον αδύναμο Αριστερά) τανάπαλιν.
Προσωπικά στον κύκλο μου δεν γνωρίζω πολλούς που να έκλεψαν/έφαγαν/λάδωσαν. Αυτή την καραμέλα "όλοι φταίμε" σταματήστε επιτέλους να την πιπιλίζετε, έχει καταντήσει εκνευριστικό να μας κάνουν όλοι καθημερινά πλύση εγκεφάλου μέχρι να πειστούμε. Εκτός αν πρέπει να νιώσουμε ένοχοι και για ένα καλό βιοτικό επίπεδο που προσπαθήσαμε να αποκτήσουμε ενώ οι πολιτικοί και οι δημοσιογράφοι διατυμπάνιζαν ότι "είμαστε το οικονομικό κέντρο των Βαλκανίων", οι αποικιοκράτες που θα κατακτήσουν με όπλο την οικονομία, τις εξαγορές, τις συγχωνεύσεις και τα πολυκαταστήματα τις φτωχές βαλκανικές χώρες, ότι "είμαστε θωρακισμένοι στην κρίση", ότι μετεκλογικά το πρώτο πράγμα που θα γίνει θα είναι η απόσυρση αυτοκινήτων για να πάρουμε νέα υβριδικά/αστραφτερά/πανάκριβα (διαλέξτε όποιο επίθετο σας αρέσει), ότι "λεφτά υπάρχουν" (αυτό πια!). Νομίζετε ότι ο μέσος άνθρωπος κάνει bed time reading με τα οικονομικά στοιχεία του κράτους και ότι ξέρει πότε εξοφλείται το κάθε χαζοομόλογο που βρίσκεται στα χέρια των πιστωτών της χώρας και πόσο είναι τα spread και όλες αυτές οι σάχλες που επινόησε το καπιταλιστικό σύστημα για να πουλάει και να αγοράζει αέρα κοπανιστό; Αφήστε λοιπόν τις κλάψες για τον μέσο άνθρωπο που φταίει, που είναι συνένοχος, που πρέπει να αναλογιστεί τις ευθύνες του. Αφήστε τα για την lifestyle δημοσιογραφία.
ReplyDeleteΕξαιρετικά συμπυκνωμένο το κείμενο. Και για τον ανώνυμο που μιλάει για "καραμέλα", θα του πω το εξής: Πράγματι, δεν ξέραμε τα πραγματικά στοιχεία (ή μάλλον δεν τα φανταζόμασταν τόσα), αλλά όλοι "ψυχανεμιζόμασταν", οτι βαδίζουμε με πήλινα πόδια. Μάλιστα, μερικοί από εμάς, τα φωνάζαμε κιόλας, τα τελευταία χρόνια (δεν ξέρω αν συμπεριλαμβάνετε την Athens Voice στη lifestyle δημοσιογραφία, αλλά τα λέγαμε μετ' επιτάσεως). Και μπορεί στον κύκλο σας να μην ξέρετε πολλούς που έκλεψαν/έφαγαν/λάδωσαν (ούτε κι εγώ στον κοινωνικό μου κύκλο), όμως "παραέξω" ξέρω πολλούς. Και σε αυτούς που δεν έκλεψαν, μπορείτε να μου απαριθμήσετε πόσοι δεν απέφυγαν αποδείξεις, δεν έβαλαν μέσο, δεν αποζήτησαν τον "πλάγιο δρόμο"; Κι ακόμα αν δεν έκαναν τίποτε από αυτά, ξέρετε πολλούς που δεν "ιδιώτευσαν" ή δεν ακολούθησαν τον ανέξοδο βερμπαλισμό μιας κοινωνικής συμμετοχής, πίσω από μια αριστερά, που το μόνο που ήξερε ήταν να ζητάει μαξιμαλιστικά περισσότερους διορισμούς στο δημόσιο ή μισθούς στα 1500 ευρώ, αγνοώντας την παραγωγική αδράνεια της χώρας;
ReplyDelete@ Sraosha: Δεν ξέρω, ίσως είναι η απογοήτευση της στιγμής που τροφοδοτεί τον υπαινιγμό, αλλά η Ελλάδα δεν έχει παράδοση αναστοχασμού σε κάθε τέλος εποχής. Κραυγών και ψιθύρων ναι, ενίοτε και αποδιοπομπαίων τράγων των οποίων τις δίκες επαναλαμβάνουμε 88 χρόνια μετά.
ReplyDelete@ anonymous: Αυτές είναι οι καραμέλες μου, αν δεν σας αρέσουν έχω κι άλλες. Η ανεπάρκεια ή η διαφθορά των πολιτικών, η συμπόρευση ή η αβελτηρία των opinion leaders δεν αναιρεί το γεγονός ότι πολλοί από μας αναπαράγουμε στην καθημερινή μας ζωή αυτά για τα οποία κατηγορούμε ευρέως τους παραπάνω: μέσο, τσάντα και κοπανα. Δεν πιστεύω ότι είναι μια απλή ιστορία με δράκους πολιτικούς και θύμα το λαό ούτε εξορκίζονται όλα με επικλήσεις στις κακές ιδεολογίες, καπιταλιστικές ή κομμουνιστικές. Η οικοδόμηση των δομών της ελληνικής κοινωνίας από τον Εμφύλιο Πόλεμο τουλάχιστον και μετά προωθεί αξίες, πρότυπα και συμπεριφορές που οδηγούν σε ένα πολιτισμικό πλέγμα όπου ο μόνος σεβαστός θεσμός, από την πολιτική πρακτική ως την τρομοκρατία της 17 Νοέμβρη, καταλήγει η οικογένεια - σαν τη φαμίλια, ένα πράγμα.
@ Prokopis Doukas: Ευχαριστώ για την ανάγνωση και το σχόλιο, συμφωνώ απόλυτα.