Jungle boogie

Κουτούλησα χτες πάνω στον Μάκη στο σαλόνι μου. Είχε κατσικωθεί με όλη του τη ζούγκλα στον καναπέ και δεν έλεγε να το κουνήσει ρούπι. «Ξεκουμπήσου ρε, θέλω να δω το All the President’s Men», του είπα όσο πιο ευγενικά μπορούσα ενώ τον κλωτσούσα ενθαρρυντικά στο καλάμι. Ο άνθρωπος που διέπρεψε ως προβολατζής βίντεο περιπτύξεων του Κορκολή μετά τινος ανηλίκου διατεινόταν εμμέσως ότι δημοσίευμα των Νέων οδήγησε τον πρώην Γ.Γ. του υπουργείου Πολιτισμού σε απόπειρα αυτοκτονίας και αμέσως ότι το Mega νωρίτερα συνέδεε τον ίδιο ευθέως με την πρόθεση να αποκαλύψει αποκαλυπτικές κασέτες που εκείνοι είχαν αρνηθεί να παίξουν για ηθικούς λόγους. Ακολουθούσε ως αδιάψευστο τεκμήριο απόσπασμα του εν λόγω δελτίου, στο οποίο το πιο κοντινό στο επίθετό του ήταν η σαφέστατη αναφορά «κάποιοι άλλοι», χωρίς μάλιστα ιδιαίτερο χρωματισμό της φωνής, η οποία πλέον και θα αντικαταστήσει στα βιογραφικά λεξικά το λήμμα «Τριανταφυλλόπουλος» (π.χ. «δεν πήγαμε Αβραμιώτου για ξίδια χτες, δεν μας έκατσε, Τριανταφυλλόπουλος όμως πήγαν»). Το όλο σετ συμπληρωνόταν από παρέα χαλκέντερων πανελιστών, ειδικευμένων στα λογικά άλματα, οι οποίοι διαβεβαίωναν τον Μάκη ότι βουλωμένο γράμμα διαβάζουν και μόλις άκουσαν το συνθηματικό «κάποιοι άλλοι» ο νους κι ο λογισμός τους έτρεξε καταπάνω του και τον πέτυχε στο δόξα πατρί Ακαδημίας και Μαυρομιχάλη γωνία. Ευτυχώς που πρόλαβα να καλέσω ενισχύσεις, κάτι χοντρόπετσους αμερικάνους μεγαλοδημοσιογράφους που είχαν πουλήσει την ψυχή τους στο σατανά με αντάλλαγμα κάτι χρυσές πιστωτικές, χωρίς το γουρούνι τον Ben Bradlee και τα μπινελίκια του ακόμη θα κυλούσε στα χαλιά μου ο Αμαζόνιος…

The Pros and Cons of Business Tripping

Επιστρέφοντας από ένα επαγγελματικό ταξίδι εμφορείται κανείς από μια διάθεση απολογισμού – τι έκανε, τι είδε, τι αποκόμισε και διάφορα παρόμοια soul searching stuff. Διαπιστώνει ότι υπάρχουν πολλοί και διαφορετικοί τρόποι να αντιμετωπίσει κανείς μια παρόμοια κατάσταση: ως δωδεκάωρη ταλαιπωρία, ως υποχρέωση, ως μια ψυχή που είναι να βγει ας βγει, ως ευκαιρία να λείψει από το χώρο όπου του τα πρήζουν καθημερινά, ως πληρωμένο εταιρικό τουρισμό, ως άλλο ένα μέρος για τη συλλογή των παθολογικών εκείνων τύπων που πάνε σε κάθε πιθανή και απίθανη γωνιά για να καυχηθούν ότι πήγαν, ως διασκέδαση ίσως – ως δουλειά τη βλέπουν μόνο οι διοργανωτές, μονίμως αγχωμένοι για την αποδοχή των παραδοσιακών πιάτων και τις ευμετάβολες διαθέσεις των εκλεκτότερων προσκεκλημένων. Κατά παράδοξο τρόπο ο ισολογισμός είναι πάντα ακροβατικός. Για κάθε απέριττα όμορφη δανέζα που επιβεβαιώνει την άνετη φιλικότητα των βόρειων γυναικών υπάρχει ένας στερεοτυπικά ψυχρός λονδρέζος που αγνοεί επιδεικτικά την παρουσία άλλων ανθρώπινων όντων στον ίδιο χώρο. Για κάθε φίλο που κερδίζεις υπάρχει κι ένας παθολογικά ηλίθιος που προσπαθεί επιτακτικά να σου αποδείξει πόσο μαλάκας είσαι (και πόσο ισόθεος είναι εκείνος). Για κάθε ενδιαφέροντα και πρωτότυπο συνάδελφο υπάρχουν διάφοροι παραταγμένοι σε πλήρη ετοιμότητα να εξαντλήσουν και τα τελευταία όρια name dropping, place dropping, brand dropping και να βαδίσουν τολμηρά εκεί όπου κανένας άνθρωπος δεν ξαναπήγε ποτέ (κατά διαόλου). Για κάθε πρόθυμη και προσεκτική φιλοξενία υπάρχει κι ένα πρόγραμμα πιο στενό κι από πετροπλυμένο blue jean που δεν σε αφήνει να γνωρίσεις παρά δωμάτια ξενοδοχείων και μενού εστιατορίων. Για κάθε καλή πτήση με λογής λογής χρωματιστά συννεφάκια υπάρχει ένα 24ωρο μετά η αστεία αίσθηση ότι το κρεβάτι, ο καναπές, το γραφείο σου πηγαινοέρχονται ένα-δυο μέτρα προς κάθε κατεύθυνση του νοητού άξονα, λες και είσαι ακόμη στον αέρα. Σε κάνει να σκέφτεσαι την unexamined life των άλλων ή την overexamined δική σου. Σε κάνει να επανεκτιμάς τη σημασία των μικρών πραγμάτων. Και σε κάνει να αισθάνεσαι λιγότερο βαρετό το σπίτι σου, όταν επιστρέφεις.

Burn your shadow (away)

Σύμφωνα με πρόσφατο άρθρο του Χρήστου Χωμενίδη που καυτηριάζει τη «δικτατορία της επιτυχίας» που προβάλλουν τα ΜΜΕ (στα οποία ο ίδιος διαπρέπει) οι διαφημίσεις μας ταΐζουν με πρότυπα winners: εξαιρετικούς επαγγελματίες, καταπληκτικούς τύπους στις παρέες, ξηγημένους φίλους και μοιραίους εραστές. Αυτό το buddy πρότυπο πλαστικών ανθρώπων αποτελούν ενδεχομένως οι διαφημίσεις του «βαρέως lifestyle», του Nescafe, των SUV και των priceless πιστωτικών καρτών. Μεγαλύτερο ενδιαφέρον κατά την άποψή μου όμως έχουν οι άλλες, οι χιουμοριστικές, οι χαβαλεδιάρικες, εκείνες που απευθύνονται σε ευρύτερο κοινό, εκείνες που επικαλούνται άλλα στερεότυπα. Το είδος που κυριαρχεί σε αυτές είναι ένας λιγούρης για τζάμπα ελαστικά, ο γλύφτης του τροχονόμου που τον γράφει, ο μπαμπάς που είναι μάγκας γιατί σηκώνει το μαγαζί παιχνιδιών για τα μπασταρδάκια του, η trendy μαθήτρια που θέλει τσάντα επώνυμη, δεν θέλει αυτή τη φόλα, αυτός που πυροβολείται από διαρρήκτη γιατί είναι τόσο τσίπης που δεν έχει ψηφιακή πλατφόρμα. Στο flipside αυτό του 45αριού του lifestyle που επικαλείται ο Χωμενίδης (και κάτι θα ξέρει, γιατί όλα τα μυθιστορήματά του το λιμπίζονται αδιακρίτως), το οποίο αντλεί κατά βάση τους τύπους του από εισοδηματικά στρώματα κοντύτερα στον μέσο όρο, η ελληνική κοινωνία απαρτίζεται από καταναλωτές στα πρόθυρα νευρικής κρίσης. Συναποτελείται από ανθρώπους που λειτουργούν ανορθολογικά, λυσσάρηδες για κάθε είδους προσφορές, αυτόματα που κινητοποιούνται με την παραμικρή έκπτωση, σκύλους του Pavlov που ανταποκρίνονται αυτόματα στα ερεθίσματα των δωρεάν λεπτών στο κινητό τους. Το όλο τζέρτζελο δεν γίνεται εδώ τόσο χάριν του κοινωνικού στάτους όσο της υπαρξιακής αγωνίας να μην πιαστεί κανείς Αλέκος, Κώτσος και διάφορα άλλα συμπαθή ονόματα που δηλώνουν τη διαρκή ανησυχία των Ελλήνων για την εξυπνάδα τους, φαινομενική και μη – την οποία για να επιβεβαιώσουν οφείλουν προφανώς να δρουν σαν ηλίθιοι: «ο Τζακ πήδηξε!» Κι εσύ κι ο ψύλλος σου…

Running out of lullabies

«Σμπαρεκουάκ!», αναφώνησα διαβάζοντας καθυστερημένα μέρος των δηλώσεων του παμμέγιστου Καρατζαφέρη στη Βουλή. Σε μια κορύφωση ρητορικού μεγαλείου απεφάνθη ότι «οι ιστορικοί δεν δικαιούνται να κρίνουν την τρέχουσα πολιτική πραγματικότητα. Αν είναι έτσι, να τους φέρουμε εδώ μέσα» – για να τον αντικαταστήσουν προφανώς στα νεόκοπα καθήκοντά του ως πομφολυγάρχη. Το συντριπτικό επιχείρημα που ο αρχηγός κατάφερε στο γυάλινο σαγόνι της επικατάρατης φάρας των καλαμαράδων αναιρεί βέβαια ευθέως όλη την προηγούμενη εκστρατεία του εναντίον του τρισκατάρατου βιβλίου: είναι εξίσου σαφές ότι οι πολιτικοί δεν διαθέτουν τα εχέγγυα ώστε να κρίνουν την τρέχουσα ιστορική πραγματικότητα, η οποία αντί χαρισμάτων που προσιδιάζουν σε εκσκαπτικά μηχανήματα απαιτεί μελέτη και εξοικείωση με συγκεκριμένο επιστημονικό αντικείμενο. Ωστόσο, γνωρίζω ότι άλλος είναι ο βαθύτερος στόχος του: να διασφαλίσει την επαγγελματική αποκατάσταση των απανταχού αχρείαστων ιστορικών. Εφόσον η τρέχουσα πολιτική πραγματικότητα δεν μπορεί να κριθεί από τους ιστορικούς κι εφόσον ούτε η παρελθούσα πολιτική πραγματικότητα μπορεί να κριθεί από τους ιστορικούς, αφού, ως γνωστόν, history is past politics, το μόνο που τους μένει είναι πράγματι να ενδυθούν ένα σινιέ σακάκι, από αυτά που εγκρίνουν για το κοινοβούλιο οι νεοεκλεγέντες βουλευτές/ενδυματολόγοι του ΛΑΟΣ, ή να προμηθευτούν μια μίτρα και μια αγιαστούρα και να επιδοθούν στα αγαπημένα χόμπι του αρχηγού, του μητροπολίτη Θεσ/νίκης και των συν αυτοίς.

Espresso love

Πάντα πίστευα ότι η Espresso φέρνει μια essence Λιμνούπολης στη ζωή μας - οι πηχυαίοι τίτλοι της έχουν μονίμως κάτι από τις έγκριτες εφημερίδες "Φλύαρο", "Φαφλατά", "Παπιονέα" και τις αγωνιώδεις αναγγελίες τους: "Κροίσος σε απόγνωση! Χρεοκόπησε ο μεγιστάνας Σκρουτζ Μακ Ντακ". (Ανθ' ημών Ψωμόπουλος, εννοείται...)

Less than enough

Με περισσότερες από 30 ακροάσεις τη μέρα, με διάφορους πεινώντες και διψώντες τη δικαιοσύνη να τον πλησιάζουν στο δρόμο για την εκκλησία και να μην τον αφήνουν να σώσει την ψυχή του με την ησυχία του, με ένα huge back-log of papers τα οποία διάβαζε, επιμελείτο, σχολίαζε και επέβλεπε καθημερινά ο ίδιος, ο Φίλιππος Β΄ ήταν κατά πάσα πιθανότητα ο πιο full-time βασιλιάς της ιστορίας. Όταν το 1580 διεκδίκησε και πέτυχε να καταλάβει το θρόνο της Πορτογαλίας (αγαπώ την ειρήνη, αλλά dieu et mon droit) έκοψε μετάλλια θριαμβικού χαρακτήρα που απεικόνιζαν στη μια πλευρά το πρόσωπό του και στην άλλη την υδρόγειο περιτριγυρισμένη από μια λατινική φράση: non sufficit orbis – the world is not enough, με άλλα λόγια. Η παγκόσμια μοναρχία φαινόταν προ των πυλών: η Ισπανία ενός καλοπροαίρετου μονάρχη (και υποψήφιου πλανητάρχη) διατηρούσε κτήσεις σε όλες τις χρονικές ζώνες της υφηλίου. Οι τύχες του Φιλίππου Β΄ εξαρτήθηκαν εν μέρει από τους protestant winds (οι Άγγλοι, όπως και οι υπόλοιποι που είναι κατά καιρούς στα πάνω τους, ήταν κολλημένοι με τη Θεία Πρόνοια) του καλοκαιριού του 1588 που βύθισαν την Αήττητη Αρμάδα στο Κανάλι, αλλά κυρίως από τη χρηματική αιμορραγία που του επέβαλαν σε βάθος χρόνου οι καλβινιστάδες των Κάτω Χωρών – αυτή που καταβρόχθισε τα περίφημα ισπανικά συντάγματα, άδειασε το μισό θησαυροφυλάκιο του Εσκοριάλ και τον οδήγησε στην ουσιαστική χρεοκοπία. Πλην της χαρακτηριστικής αψβουργικής σιαγώνας, ο Φίλιππος δεν κληροδότησε και πολλά στους inbred απογόνους του, πέρα ίσως από τη βεβαιότητα πλέον ότι ένας άνθρωπος δεν είναι αρκετός για τον κόσμο κι όχι το αντίθετο…

Election Day post

Για σήμερα συμφωνώ με τον Μιχάλη Μητσό. Στις επισημάνσεις του οποίου προσθέτω τα δικά μου αυτονόητα: η επίκριση της πολιτικής δεν ισοδυναμεί με την απόρριψή της, η συμμετοχή δεν είναι τυχαίο εύρημα και τα μηνύματα δεν δίνονται μόνο με τη σιωπή - διά της οποίας αμφιβάλλω αν κερδήθηκε ποτέ κάτι. Plus, έχει αρχίσει να με ενοχλεί το υπεράνω. Η αποστασιοποίηση του καναπέ. Η αλαζονεία της αποχής, όχι ως προσωπικής στάσης, αλλά ως hip τάσης που εδώ και κάποια χρόνια πλασάρεται ως εναλλακτικότητα - ναι, μην τυχόν και λερώσετε τα χέρια σας με την ψήφο μεγάλοι freepress επαναστάτες. Το "μένω μονάχος στο παρόν μου" δεν παίζει εκτός του τραγουδιού. Γιατί τίποτα δεν σώζεται από έναν.

Stalag 17

Σύμφωνα με την ιστοριούλα των New York Times, η μόνη πορνογραφία που διακινούνταν στη συντηρητική ισραηλινή κοινωνία των τελών της δεκαετίας του '50 και των αρχών της δεκαετίας του '60 ήταν τα Stalag: σεξ, βία και τίτλοι όπως "Ήμουν η προσωπική τσούλα του Συνταγματάρχη Σουλτς". Γιατί το μικρό μυστικό της βραχύβιας σειράς ήταν ότι ανακάτευε το νάζι με το ναζισμό -SS γκόμενες στο βούρκο κυλιόμενες που βασάνιζαν τροφίμους στρατοπέδων συγκέντρωσης, οι οποίοι αργότερα εκδικούνταν βέβαια βιάζοντας και σκοτώνοντάς τις. Γραμμένα από Εβραίους για Εβραίους, γνώρισαν άνθιση παράλληλα σχεδόν με τη δίκη του Adolf Eichmann στην Ιερουσαλήμ, σε μια εποχή που οι αφηγήσεις των επιζώντων ήταν ακόμη σπάνιες και το κακό της Hanna Arendt εκτός από μπανάλ ήταν προφανώς και μακάβρια γοητευτικό...

Plot Society

Αναδημοσιεύω μια αιρετική, ενδεχομένως, άποψη για το φαινόμενο των πυρκαγιών - ταυτόχρονα όμως και ιδιαίτερα διεισδυτική για την έννοια της ευθύνης στην ελληνική κοινωνία. Από το σημερινό Βήμα:

"Κύριε Διευθυντά,
Δεν υπάρχουν αθώοι σε αυτή τη χώρα: στους τρομοκράτες, τους Εξαρχειώτες, τους Τούρκους, τους Ουτσεκάδες και άλλους συνήθεις ασύμμετρους εμπρηστές προστέθηκαν τώρα και οι ανεμογεννητριάδες. Διαβάζω στον «Ελεύθερο Τύπο» ότι στον Μίστρο, στο χωριό της Εύβοιας που δεν έχασε μόνο βιός και ομορφιά αλλά και τέσσερις ανθρώπους του που έτρεξαν να αναμετρηθούν με τη φωτιά για να το σώσουν είναι πεπεισμένοι ότι «δεν μπορεί να ήταν τυχαίες οι φωτιές». Οι κάτοικοι αντιδρούσαν στην τοποθέτηση ανεμογεννητριών διότι θα κατέστρεφαν το τοπίο και θεωρούν ότι τώρα, με την απανθράκωση του δάσους, το έργο των επιδοτούμενων επιχειρηματιών ενέργειας διευκολύνεται. Δεν είναι τυχαίον, θα σκεφθούν και οι οικολογιστές, που εταιρείες πετρελαιοειδών προσφέρουν μεγάλα ποσά υπέρ των πληγέντων: δεν είναι φιλανθρωπία, απλώς χρηματοδοτούν την αντίστασή τους κατά των εναλλακτικών ανεμογεννητριών. Είμαστε όλοι ένοχοι λοιπόν – όχι επειδή δεν νοιαστήκαμε εγκαίρως για τα δάση, δεν καθαρίσαμε τα ξερόχορτα, δεν ανοίξαμε αντιπυρικές ζώνες, δεν επισκευάσαμε τα πυροσβεστικά οχήματα, δεν μαζέψαμε τα σκουπίδια, δεν είχαμε συστήματα συναγερμού ή εθελοντικές ομάδες να περιπολούν ούτε επειδή διαθέτουμε πολλά αεροπλάνα για να προστατεύσουμε τέσσερα μίλια άχρηστο εναέριο χώρο και ελάχιστα για τα εκατομμύρια στρέμματα δάσους, είμαστε ένοχοι διότι συνωμοτούμε εναντίον κάποιων άλλων αθώων που μα καταγγέλουν ως ενόχους. Επειδή συνωμότες είναι πάντα κάποιοι άλλοι και όχι εμείς, στην πραγματικότητα καθένας έχει αθωώσει τον εαυτό του για ό,τι συμβαίνει στον τόπο αυτόν. Καταγγέλλοντας όλους ως ενόχους, τελικά είμαστε όλοι αθώοι και ανεύθυνοι – ίσως μόνο ανεύθυνοι, εντελώς ανεύθυνοι.

Δ.Κ. Ψυχογιός,
Μιχαλακοπούλου 80"

September playlist

Κάπου στη North Britain ο Σεπτέμβριος έρχεται τον Αύγουστο, λέει μια εξ αποστάσεως φίλη που δηλώνει πνιγμένη στη writing hell του διδακτορικού της και ελπίζει να βγει από αυτή κάποια στιγμή τον Οκτώβριο - μαζί με τις normal rains. Της λέω ότι η επερχόμενη επιστροφή στη δουλειά φέρνει τον Σεπτέμβριο πρώιμα και νοτιότερα - άσχετα αν κλιματολογικά είμαστε ακόμα στην καρδιά της ζέστης, το soundtrack θα παίζει bittersweet πράγματα.

Side A

1. My Dark Star - Suede 4.26΄ Οι Suede ονειρεύονται μετανάστριες.

2. Heaven - Talking Heads 4.01΄ Όπου μαθαίνουμε ότι ο παράδεισος είναι ένα μέρος όπου ποτέ τίποτα δεν συμβαίνει...

3. The Unforgettable Fire - U2 4.55΄ Infinite guitar.

4. Young Americans - David Bowie 5.10΄ Ένα κομμάτι που δεν είναι αυτό που φαίνεται, τα έχουμε ξαναπεί.

5. Wicked Game - Chris Isaak 4.46΄ "Nobody loves noone". Χμ.

6. Tomorrow Started - Talk Talk 5.57΄ Κιόλας;

Side B

1. Empty Souls - Manic Street Preachers 4.09΄ Τονικότητες για τη μελαγχολία της καθημερινής ρουτίνας.

2. Meltdown - Pieter Bourke & Lisa Gerrard 5.40΄ Θα 'λεγα ότι δεν έχει στίχους. Αλλά δεν τους χρειάζεται.

3. The Weeping Song - Nick Cave & The Bad Seeds 6.01΄ Πάντα μου εξήπτε το ενδιαφέρον η διάκριση που κάνει ο Cave μεταξύ crying και weeping.

4. Roads - Portishead 5.02΄ Η Beth Gibbons τραγουδά τα μεταλλαγμένα blues.

5. Irish Blood, English Heart - Morrisey 2.37΄ Ή πολλά και διάφορα των Smiths - αλλά εδώ μιλάμε για μεικτές ταυτότητες.

6. Twenty Years - Placebo 4.19΄ That's the long and that's the short of it...

Χ marks the spot

Το ότι «η αλήθεια είναι εκεί έξω» πάντα μου φαινόταν αυτονόητο – και επιβεβαιώθηκε όταν με τη σύλληψη του Σάββα Ξηρού έσκασε μύτη η Αλίθια Ρομέρο. Οπότε, οι δύο πρώτες σεζόν των X-Files που είδα την περίοδο της μεγάλης τους ακμής δεν μου αποκάλυψαν κάτι εντυπωσιακό, πέρα από μια καλή τηλεοπτική σειρά που διακρινόταν από μακρινή συγγένεια με τη μυθιστορηματική παράδοση του southern gothic και ευλογούσε την αμερικανική εκδοχή της συνωμοσιολογίας, κατά την οποία ο σατανάς έχει μπει μέσα στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση και ευθύνεται για όλα τα κακά. Εκείνο που ωστόσο μου φάνηκε αξιοσημείωτο τότε, όπως και τώρα που ξαναχαζεύω τις επόμενες σεζόν για τα ατέλειωτα κοντινά στα μάτια της Gillian, είναι η ψυχολογική στροφή που φαινόταν να εκφράζει: με τη λήξη του ψυχρού πολέμου εκλείπουν κακές αυτοκρατορίες, κομμουνιστές πυγμάχοι με γκαμήλες ψυχρές γκόμενες και τύποι με βαριά ρώσικη προφoρά και οι μοναδικοί δυνατοί εχθροί της αμερικανικής κοινωνίας είναι ο εαυτός της – και οι εξωγήινοι στην πιο pulp εκδοχή τους: Little Green Men, κατά τον τίτλο του πρώτου επεισοδίου της Season Twο. «Και τώρα τι θα γίνουμε χωρίς εχθρούς», ήταν το νόημα, «οι άνθρωποι αυτοί ήσαν μια κάποια λύσις»…

Double Feature

Οι αμερικανοί συγγραφείς που έζησαν στα παιδικά τους χρόνια την κατά Gore Vidal golden age της δεκαετίας του ’40 βιώνουν τραυματικά την post-9/11 περίοδο: η καταστροφή του 20ού αιώνα, η οποία συνέβαινε διαρκώς σε κάποιο άλλο μέρος του κόσμου μοιάζει τώρα να τους αγγίζει στο ίδιο τους το σπίτι. Τα τρία τελευταία βιβλία του Philip Roth (1933), από το Human Stain και μετά, κυμαίνονται θεματικά μεταξύ του θανάτου κι ενός φανταστικού φλερτ της αμερικανικής κοινωνίας με το φασισμό. Ο Norman Mailer (1923) επισκέπτεται την παιδική ηλικία του κακού, προσωποποιημένου από τον Αδόλφο Χίτλερ. Ο Don DeLillo (1936) στο Falling Man επικαλείται μια από τις χαρακτηριστικότερες εικόνες εκείνης της ημέρας. O John Updike (1934) διερευνά στο Terrorist το μηχανισμό της δημιουργίας ενός τρομοκράτη. Κι ο Cormac McCarthy (1933), νέος κάτοχος του Pulitzer, περιγράφει στο The Road το μηδενικό τοπίο ενός μετακαστροφικού κόσμου.

Διαβάζοντας τα δύο τελευταία paperback (και αναμένοντας τον DeLillo το φθινόπωρο) έχω την αίσθηση ότι με την εξαίρεση του Roth, o οποίος μοιάζει να αντλεί περισσότερο από προσωπικά βιώματα, οι υπόλοιποι δυσκολεύονται να εσωτερικεύσουν την ευρύτερη εικόνα, με αποτέλεσμα brilliant parts of a flawed whole.

Πώς γίνεται κανείς τρομοκράτης; Κατά τον Updike, όπως και καθετί άλλο – με μικρές πράξεις. Με καθημερινές αποφάσεις που λαμβάνονται σταδιακά και στην πορεία συσσωρεύονται ως το point of no return. Με μια μικρή ένσταση για τις φροϋδικές εμμονές του, ο τρόπος με τον οποίο παρουσιάζει ο Updike τους ήρωές του διακρίνεται για την προσοχή με την οποία σκιαγραφεί το πρόβλημα της σύγχρονης ταυτότητας. Περισσότερο από πρόσωπα, ο Ahmad, o Jack Levy, η μητέρα του Ahmad είναι κινούμενες ταυτότητες που ορίζουν τον εαυτό τους πρώτα και κύρια ως αφηρημένες έννοιες: είμαι μουσουλμάνος, είμαι Εβραίος, είμαι καλλιτέχνιδα. Το όνομα το καθενός, η ανθρώπινη ατομικότητά του, έρχεται δεύτερη. Κατά συνέπεια είναι κρίμα ο συγγραφέας να επιλέγει για λύση της πλοκής μια συμβολική αναμέτρηση τόσο προσχηματική που θυμίζει Hollywood. Από την άποψη αυτή, το παρόμοιο θεματολογικά Τρομοκρατικό χτύπημα του αλγερινού Γιασμίνα Χάντρα είναι πολύ πιο ισορροπημένο – αν και ο Updike μάλλον κερδίζει στο επίπεδο της πρόζας.

Στη σελίδα 54, όπου περιγράφεται μια πυρηνική καταστροφή not with a bang but with a whimper, έχει περάσει ήδη κανείς το απόγειο του έργου του McCarthy: “the clocks stopped at 1:17. A long shear of light and then a series of low concussions”. Η παράγραφος είναι εκπληκτικά ελλειπτική, είσαι σχεδόν στη μέση της επόμενης πριν συνδυάσεις τα στοιχεία (ρολόι/λάμψη/διακόπτης = ηλεκτρομαγνητικός παλμός) και αντιληφθείς γιατί ο ήρωας σπεύδει να γεμίσει τη μπανιέρα με νερό. Ωστόσο, παρά το τοπίο της ομοιόμορφης στάχτης, παρά την εφιαλτική εικονογραφία των ανθρώπων που θα έπρεπε να διαβάσει η βαρόνη Thatcher για να δει πώς θα ήταν πραγματικά ο κόσμος της προφητείας της (“there is no such thing as society, there are only individuals”), παρά τη φρίκη που φροντίζει να αποκαλύπτει σε μικρές δόσεις, το βιβλίο δεν συγκινεί όσο θα περίμενε κανείς από τη φήμη που έχει ήδη αποκτήσει. Ίσως να είναι οι τυπικοί πολλές φορές διάλογοι. Ίσως ο προοδευτικός εθισμός στο τίποτα της καθημερινότητας των ηρώων. Ίσως και το ότι, παρά τους διθυράμβους των κριτικών, δεν αρκεί πάντα ένα μεγάλο θέμα από έναν μεγάλο συγγραφέα για να προκύψει ένα μεγάλο βιβλίο…

Curved Spacetime

Πολλές φορές μια περιγραφή δεν αρκεί για να δώσει το στίγμα και μια βόλτα δεν φτάνει για να τοποθετήσεις τα πράγματα στο χώρο. Δεν είχα αντιληφθεί τη σημασία της ρήσης size matters ως τώρα, ίσως γιατί δεν είχα δει τον Godzilla – σίγουρα γιατί δεν είχα δει ένα χάρτη του Παρισιού την εποχή της Γαλλικής Επανάστασης. Η πύκνωση του προβιομηχανικού χώρου είναι τόσο έντονη που ξεπετάγεται από τη σελίδα από μόνη της: εδώ η Συντακτική Συνέλευση, εδώ η Συμβατική, η Επιτροπή Γενικής Ασφάλειας, η Επιτροπή Κοινής Σωτηρίας, λίγο πιο πάνω το κλαμπ των Feuillans, διαγώνια από τον κήπο του Κεραμεικού το ανάκτορο του Λουδοβίκου ΙΣΤ΄, στο πρώτο στενό αριστερά η οδός Saint-Honoré και η κατοικία του Ροβεσπιέρου, στο πρώτο στενό δεξιά οι Ιακωβίνοι, όλο ευθεία στο τέρμα του δρόμου η πλατεία της Επανάστασης και η γκιλοτίνα, όλα τα πλήθη του 1789 (και κυρίως του 1793) ασφυκτιούν σε λίγα τετραγωνικά μέτρα. Η Βαστίλλη και η Place de Grève, σε διακριτική απόσταση, αν και εντός του χάρτη, και το Πεδίον του Άρεως, κάπου εκτός εικόνας, είναι ίσως τα μόνα εμβληματικά σημεία που απουσιάζουν από το στενό ορθογώνιο. Ο ήχος της καμπάνας που καλεί τους αβράκωτους σε εξέγερση έχει συγκεκριμένη εμβέλεια, το ίδιο και η θέα προς το ικρίωμα, τα φαντάσματα του πρώιμου νεότερου παρελθόντος, σε αντίθεση με τις σκιές του 20ού αιώνα, τριγυρνούν σε έναν μικρό τόπο…

A walk in the park

(The past is a hazy black and white)

Mechanical animals
Ο Απρίλιος του 1917 θα μπορούσε να λογίζεται ως η τυπική χρονολογία έναρξης της αμερικανικής ηγεμονίας – στις 2 του μηνός ο πρόεδρος Windrow Wilson δήλωσε με διάγγελμά του ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα εγκατέλειπαν την ουδετερότητά τους στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και θα έσπευδαν στο πλευρό των δυτικών δημοκρατιών. Η μουτσούνα και η κατεβασμένη προβοσκίδα ανήκουν σε προκατακλυσμιαίο βρετανικό άρμα μάχης που γυμνάζει τις ερπύστριές του με αργό βάδην στη Νέα Υόρκη. Στα μετόπισθεν, ταρατατζούμ, πανηγύρια και το κτίριο Flatiron.

Franco and Co.
Στις 26 Απριλίου 1937 τα γερμανικά βομβαρδιστικά της Λεγεώνας Κόνδωρ έκαναν μια διάσημη βόλτα πάνω από την Guernica για να θαυμάσουν τη θέα και να διασφαλίσουν στον στασιαστή στρατηγό Franco τον έλεγχο των βιομηχανικών πόλεων της χώρας των Βάσκων. Παρέα με τον συνταγματάρχη Yague (στραβά το πηλήκιο) πανηγυρίζουν εδώ κάποιο άλλο ευδόκιμο γεγονός ενός πολέμου που κράτησε τρία χρόνια κυρίως επειδή ο Franco σκόπευε να εκμηδενίσει πλήρως το ηθικό και την προσωπικότητα των ηττημένων. Γάντια, ταινίες και μπότες είναι το hip συνολάκι των δεκαετιών ’30-’40. O Γιώργος Παπανδρέου πίσω από τον δικτάτορα είναι ο Serrano Suner, γνωστός και ως cunadissimo («μπατζανακικότατος»; Τη βοήθεια των Sraosha - Χοιροβοσκού, παρακαλώ), εξαιτίας της θέσης που του εξασφάλιζε στο καθεστώς το γεγονός της συγγένειάς του με τον generalissimo.

Το χαμόγελο της επιτυχίας
Χωρίς το χαρακτηριστικό ιατρικό προϊόν για το οποίο έγιναν ευρύτερα γνωστοί, αλλά με ένδυμα περιπάτου και βήμα χήνας, τρεις συνταγματάρχες take a morning stroll. Το υπουργικό φράκο, τελευταίο κατάλοιπο μιας εποχής της αστικής τάξης που είχε ήδη εκπνεύσει μισό αιώνα πριν, δίνει μια αρκούντως βρυκολακική αίσθηση, αλλά καθώς είναι μέρα μεσημέρι το ενδεχόμενο μάλλον θα πρέπει να αποκλειστεί.

Little Green Men

Δεν είναι βόας, δεν είναι κροταλίας, δεν είναι σκανδαλιστικό πόνημα του μακαρίτη Henry Miller, είναι το Hellenic Nexus ("σε συνεργασία με το Διεθνές Nexus" - φωτιά στα μπατζάκια μας, δηλαδή). Το κατά κοινή δική του ομολογία "κορυφαίο έντυπο αντιπληροφόρησης" συναγωνίζεται επάξια σε ποιότητα τίτλων την Espresso (" Ο 'Άρχοντας των Δαχτυλιδιών' με οδήγησε στο Σατανά" - αυτοπροσώπως;) και το συγχωρεμένο Όνομα ("Ανήλικοι στα όργια των καλόγερων" - πώς το τρίβουν το πιπέρι, όρα παραπάνω). Μόνο αυτόν το μήνα έχει πράμα που σαλεύει: "Η Κόκκινη Συμφωνία: Το 'θαμμένο' ντοκουμέντο / απόδειξη για την Υπερκυβέρνηση και ο μοιραίος σύνδεσμος με 'εκείνους' ", "Σχέδιο Αποκάλυψη: Η μυστική ατζέντα παραπληροφόρησης για τον εξωγήινο παράγοντα", "Κώδικες προπαγάνδας σε νομίσματα και γραμματόσημα". Αλλά βασικά λέω να το πάρω για την αφίσα "UFO Νατοϊκής κατασκευής. Αυθεντικές φωτογραφίες. Λεπτομερή Σχέδια" - έχει εξωκείλει ένα του Συμφώνου της Βαρσοβίας στον κήπο και θέλω να τα συγκρίνω...

Flagship

Εν είδει υποσημειώσεως

Είναι ακόμη χειρότερα από όσο λες, εθνικέ συναθλητή της πίστης Sraosha. Οι εβραιομασόνοι της κρυφομαρξιστικής δεξιάς («και κομμουνιστές θα γίνουμε για το λαό», δήλωνε το 2005 ο Πάνος Παναγιωτόπουλος, γνωστός και με το ψευδώνυμο “Panos Rojo” [«κόκκινος Πάνος»]) επεδίωκαν να μας εξισώσουν με την Ουρουγουάη!!! Περί του λόγου το αληθές, όρα παραπλεύρως… Το καταχθόνιο και υποβολιμαίο σχέδιό τους αποκαλύπτεται και από το γεγονός ότι ο πρώην δήμαρχος πασών των Αθηνών ανήγειρε το 2000 σε κεντρικό σημείο της πρωτεύουσας (απέναντι από τα ιερά Goody’s του Hilton) ανδριάντα του απελευθερωτή της, στρατηγού Χουάν Αρτιγκάς!!!!!

Flatfoot...

Ομολογώ ότι μετά από 250 σελίδες ο Thomas Friedman δεν με έχει πείσει ακόμα για την απόλυτη αγαθότητα της παγκοσμιοποίησης και κατά πόσο The World is Flat indeed. Ενδεχομένως γιατί όλα του φαίνονται πολύ ειδυλλιακά, ενδεχομένως γιατί πέρα από τον «ευφυή, μετριοπαθή και δημοκρατικό αναλυτή» που θέλει ο Αναστάσης Βιστωνίτης στο Βήμα θυμάμαι και την άλλη του persona, εκείνη που ενέδωσε στο Project Bush για τα όπλα μαζικής καταστροφής, τον πόλεμο στο Ιράκ και την αυτολογοκρισία του αμερικανικού τύπου «εν καιρώ πολέμου», ενδεχομένως γιατί ο επίπεδος κόσμος του μοιάζει πολύ στρογγυλεμένος, ενδεχομένως γιατί μέχρι στιγμής δεν βλέπω να υπολογίζει καν το κόστος όλων των gadgets που αραδιάζει – πράγμα που μου λέει κάτι για το ύψος του μισθού του. Και δεν είμαι βέβαιος κατά πόσο το enrichissez-vous μπορεί να λειτουργήσει ως κατηγορική προσταγή για όλους, κυρίως γιατί δεν βλέπω λυχνάρια του Αλαντίν παραπεταμένα εδώ γύρω…

Five Years

(Εισερχόμενη κλήση από kukuzelis και xilaren)


1. Κατάλαβα οριστικά ότι τα ράσα δεν κάνουν τον παπά σε νεαρή ηλικία, τις αποκριές που ντύθηκα Superman – αν και ακόμη έχω στο γραφείο μου ένα flyer με τον Clark Kent να βγάζει τα γυαλιά του και να ετοιμάζεται να πράξει τα δέοντα.

2. Στις 15 Δεκεμβρίου 2001 περπατώντας στη Southampton Row στο Bloomsbury πέρασα τα φανάρια όπου κάποια στιγμή το 1933 στάθηκε ο ούγγρος φυσικός Leo Szilard και, σε ένα μικρό βήμα, από το πεζοδρόμιο στο δρόμο, συνέλαβε την ιδέα μιας αλυσιδωτής αντίδρασης. Εγώ πάλι κάθησα στα Starbucks, ήπια έναν εσπρέσο κι έγραψα σε μια φίλη μια κάρτα από πίνακα του Vettriano.

3. Διάβασα για πρώτη φορά το Watchmen του Alan Moore το 1994 καθηλωμένος σε μια πολυθρόνα για ένα οκτάωρο, από τις 6 το απόγευμα ως τις 2 τα ξημερώματα – δεν θυμάμαι αν έφαγα, μάλλον όχι...

4. Έχω δει live τον William Gibson (all dressed in black, a bit aged) να διαβάζει αποσπάσματα από το All tomorrow’s parties – και δεν πήγα να μου το υπογράψει γιατί δεν μου λένε τίποτα τα signings…

5. Ήταν μόνο ένας ξερός όγκος από μάρμαρο, μνημείο για κάτι αρχαίους πεσόντες, που είχαν πέσει μάλιστα πολύ μακριά από την πόλη μας, αλλά αυτό καθόλου δεν μας εμπόδιζε να σκαρφαλώνουμε πάνω του όταν ήμασταν παιδιά. Τώρα είναι μονίμως σκαρφαλωμένοι επάνω του οι τρεις των Ιμίων ίνα πληρωθή το ρηθέν ότι τα συλλογικά πεπρωμένα κάνουν σκόνη τις προσωπικές μνήμες anytime και ότι είχε δίκιο ο Snoopy: “Stupid people, you are parking on my memories”.

(P.S. Να θυμηθώ να στείλω πρόσκληση στη helion και τον diafano...)

"War, children..."

Μετά από τριάντα χρόνια πολεμικού ρεπορτάζ ο Robert Fisk εξακολουθεί να βλέπει εκείνες τις μικρές λεπτομέρειες που κανείς θα νόμιζε ότι χάνονται πρώτες όταν ο θάνατος καταντά κοινοτοπία. Το βλέμμα του παρατηρεί, πέρα από τις ευρείες πολιτικές πινελιές της Μέσης Ανατολής, ένα παράθυρο, το σχήμα μιας κουφίας, την αιφνίδια αλλαγή μιας έκφρασης, τα δάχτυλα του συνομιλητή του. Από ένα κείμενο 1286 σελίδων, του οποίου τα σημαντικότερα μέρη δεν αποβαίνουν εκείνα όπου περιγράφει την ιστορία εν τη γενέσει της αλλά όσα θυμίζουν ειδήσεις που ξεχάστηκαν (τα 25 δισεκατομμύρια δολάρια με τα οποία χρηματοδότησε το Ιράκ η Σαουδική Αραβία στον πόλεμο με το Ιράν ή η απέλαση 360.000 Παλαιστινίων από το Κουβέιτ μετά την ανάκτησή του), αρκεί μια μικρή εμβληματική εικόνα. Στο χάος των πρώτων ημερών μετά την υποχώρηση από το εμιράτο χιλιάδες κάτοικοι του Κουβέιτ που είχαν απαχθεί από τον ιρακινό στρατό επιστρέφουν. Μεταξύ τους και ένας ταλαιπωρημένος αιγύπτιος δάσκαλος που ζει στο Κουβέιτ επί τριάντα χρόνια. Η κυβέρνηση του αρνείται την είσοδο αναίτια. Άπατρις και άστεγος, παραμένει στη συνοριακή γραμμή, στην έρημο μεταξύ Ιράκ και Κουβέιτ. Αναγκάζεται να στήσει ένα πρόχειρο κατάλυμμα με τα υπολείμματα του προστατευτικού κιγκλιδώματος του αυτοκινητοδρόμου για να προστατευτεί από τη βροχή. Και παρακαλεί καθημερινά τους περαστικούς να μεταφέρουν την ιστορία του στον αιγύπτιο πρέσβη του Κουβέιτ – τείνοντας προς το μέρος τους ένα κομμάτι χαρτί που είχε βρει κάπου στην άμμο.

[Placebo song]

Βαρύ να βάλουμε στην ίδια πρόταση τα ονόματα των Norman Mailer και Jay McInerney ως ανήκοντων στην ίδιο συγγραφικό ύψος, εκτός αν μιλάμε για τα κοκτέιλ και την αποδοχή τους από το smart set του Μεγάλου Μήλου. Ή για την παράλληλη άφιξη των paperbacks του The Castle in the Forest και του The Good Life. Ενώ ο πρώτος στην προχωρημένη ηλικία των 84 περιπίπτει στην ύβρη να μιλήσει για την παιδική ηλικία του Χίτλερ με φροϋδικά και εκδρομές στον διαβολισμό παράγοντας στην πορεία ένα ενδιαφέρον πορτρέτο του πατέρα του Αδόλφου και ως υποπροϊόν ένα μέτριο μυθιστόρημα, ο δεύτερος στην ώριμη ηλικία των 52 επιλέγει να μας αναδιηγηθεί την ίδια απλή ιστορία που μας είχε πει στο Brightness Falls του 1992. Τα συστατικά είναι λίγα, οι ήρωες γνωστοί, το twist είναι στο φόντο: το New York angst χάνεται κάπου στο περιθώριο της όρασης, όπου περνάει φευγαλέα η 9/11, όπως ακριβώς θα έπρεπε για να αναδειχθεί η παράξενη αίσθηση όλων όσοι ένιωσαν να περνά ξυστά μια καταστροφή – και να χτυπά κάπου δίπλα. Παραδόξως, το brief encounter του McInerney δεν αντέχει απλώς αλλά γοητεύει, ενδεχομένως επειδή αγαπάει τους χαρακτήρες του, ενδεχομένως επειδή οι μορφές αγάπης των χαρακτήρων του μοιάζουν κοντινές και οικείες, ενδεχομένως επειδή τις επενδύει με ένα bitter end συνεπές με τους ίδιους, την πρότερη εκδοχή τους και τις ενοχές της ηλικίας των early 40s.

Ad-libbing

Έχοντας ξεκινήσει την τελευταία δεκαετία μια επιτυχημένη κατά καιρούς προσπάθεια εισαγωγής και προσαρμογής προτύπων του εξωτερικού, η ελληνική τηλεοπτική διαφήμιση μου θυμίζει πλέον ώρες ώρες σπουδή στο καραγκιοζιλίκι. Από τον αρχετυπικό σγουρομάλλη βλάκα της TIM που αναρωτιόταν αν μπορούσε, στον αρχετυπικό γλύφτη του «φανταστικέ τρρροχονόμε», στον ντονατοφάγο μπάτσο του «αλ σουτ», πέρα από τα πρότυπα που προβάλλονται ως υποδειγματικοί μέσοι πολίτες (ο χαζοχαρούμενος, το γλυφτρόνι, η βάβω του χωριού) το συνεκτικό στοιχείο είναι η ισχυρή δόση καραγκιοζοσύνης των εκάστοτε χαρακτήρων. Η προσδοκία των εμπνευστών είναι προφανώς ότι καθίστανται συμπαθείς (με την ιδιότυπη συμπάθεια που περιέχει η φράση «τι κάνει ο μαλάκας», συνοδευόμενη υπό γέλωτος) στη βάση μιας υπόγειας εμπειρικής διάκρισης που ορίζει ότι υπάρχει μια κρίσιμη μάζα στο ποσοστό του καραγκιοζιλικιού που σε δέρνει. Πέρα από αυτό παύεις να είσαι «καραγκιόζης» και γίνεσαι «μούρη». Η διάκριση αυτή δεν στηρίζεται σε λογικά επιχειρήματα και ουσιαστικές διαφορές, αλλά στο κατά πόσο ψυχαγωγείς ή όχι τους γύρω σου. Με άλλα λόγια, μούρη είναι ο διασκεδαστικός καραγκιόζης. Καραγκιόζης είναι ο ενοχλητικός καραγκιόζης. Και τέσσερα νούμερα κάνουν ένα πάγιο...