Monday, March 14, 2005

Rakasha's Literary Supplement #1

LoanaΥπό προϋποθέσεις, Η Μυστηριώδης Φλόγα της Βασίλισσας Λοάνα αποτελεί το καλύτερο μυθιστόρημα του Ουμπέρτο Έκο. Οι προϋποθέσεις δεν έχουν να κάνουν με το suspension of disbelief που είθισται να είναι το κύριο αίτημα του συγγραφέα από τον αναγνώστη – και που ποτέ δεν ήταν πρόβλημα για τον Έκο. Έχουν να κάνουν με αυτό που είθισται να αναμένει νομίζω ο (μετά είκοσι έτη) εκπαιδευμένος στον Έκο αναγνώστης. Η Φλόγα ηθελημένα δεν διακρίνεται από την αρτιότητα του Ονόματος του Ρόδου, την έλλειψη γραμμικότητας του Εκκρεμούς του Φουκώ και την αφηγηματικότητα του Μπαουντολίνο. Ηθελημένα παραμένει ημιτελής, σε αντίθεση θα έλεγα με το Νησί της Προηγούμενης Ημέρας. Ωστόσο, σε όλα αυτά τα προηγούμενα, ακόμα και στον απατηλά απλό Μπαουντολίνο, όπου σε δεύτερη ανάγνωση αρχίζουν να εμφανίζονται απηχήσεις των φανταστικών ταξιδιών του John Mandeville, η (λαβυρινθώδης) πλοκή αρκούσε για την ικανοποίηση όσων δεν κοπίαζαν πάνω από τα θαύματα της σημειωτικής ή τους προβληματισμούς περί κειμενικότητας. Αυτή τη φορά το ταξίδι είναι σαφώς πιο επίπονο και ο μόνος ίσως δρόμος για να παρακάμψουν αυτές τις εμμονές οι αναγνώστες είναι να μιμηθούν τον κεντρικό ήρωα και να ακολουθήσουν τις οδούς της προσωπικής νοσταλγίας και της προσωπικής μνήμης.

Ωστόσο, και εδώ δεν πρόκειται για απλή βόλτα στο πάρκο. Αναγκαστικά, η νοσταλγία και η μνήμη του συγγραφέα μας κατευθύνουν στην «εποχή των άκρων», σε μια παιδική ανασύσταση των χρόνων του φασισμού. Αναζητώντας να γεμίσει ένα αδειανό πουκάμισο και να θυμηθεί το πρόσωπο μιας Ελένης, ο Τζιανμπατίστα Μποντόνι βλέπει τη ζωή του σε επανάληψη, αναδεικνύει τους λανθάνοντες τρόπους με τους οποίους το καθεστώς εισχωρούσε σε κάθε πτυχή της καθημερινότητας, αναρωτιέται για τις προσωπικές του ευθύνες, ψάχνει τους εφηβικούς του έρωτες. Ο 20ός αιώνας της παιδικής ηλικίας του Έκο ξεκινά με μια δημόσια αμνησία και καταλήγει σε μια εντελώς ιδιωτική ανάμνηση των πραγμάτων. Ανάμνηση που γίνεται και αναδιοργάνωση κατά τα μέτρα εκατοντάδων προτύπων της παιδικής λογοτεχνίας και του κόμικ – αλλά μένει όπως είπαμε ανολοκλήρωτη.

Ο Έκο έχει ήδη επαινεθεί γιατί αυτή τη φορά αρκέστηκε σε μια απλούστερη μορφή και δεν ενέπλεξε τον αναγνώστη στους συνήθεις του λαβυρίνθους. Πιθανότατα έχουν δίκιο, προσωπικά όμως βρήκα γοητευτικότερες τις περιπλανήσεις του στις «φθαρμένες μορφές» των παλιών χρονικών, με τη συντροφιά των μυστικών εταιρειών και της σκόνης της συμπαθείας. Το παραμύθι είναι καλό – δεν έχει Μινώταυρο όμως...

4 comments:

  1. Μα, έχουν οι ζωές (μας) Μινώταυρους; Μήπως απλά τούτη η ιστορία είναι η βιογραφία μας - χωρίς το μυθ που μας δίνει μια εικονική αξία; Προτιμώ μια έστω μεταφορική φωτογραφία της αδυναμίας μου αντί μια πιθανολογική ανάπτυξη των δυνητικών δυνατοτήτων μου.

    (Δεν το έχω διαβάσει, μια τσιμπιά ένοιωσα απ'τη δημόσια αμνησία/ιδιωτική ανάμνηση.)

    ReplyDelete
  2. στη ζωή μας le minotaure, c'est nous. μουγκ*

    ReplyDelete
  3. Συγγνώμη που ρίχνω το επίπεδο, αλλά αυτό σημαίνει πως πρέπει να πάω να το αγοράσω; Ή θα μου το δανείσεις, ω Rakasha;

    *χρουγκ

    ReplyDelete
  4. Δεν άντεξα στην αφόρητη πίεση της helion και το έχω ήδη αγοράσει. Τώρα πρέπει να περιμένω να έρθει η ώρα του και να μου ζητήσει να το διαβάσω (κατά την θεωρία του Ναυτίλου την οποία ομολογουμένως ασπάζομαι). Α, βιβλία δεν δανείζουμε, ενίοτε τα απελευθερώνουμε.

    ReplyDelete