A Day in the Life

I just wanted a certain song. Dropped some soft seven floors. Ζημιά... After work, η μελαγχολία των Χριστουγέννων κάνει την εμφάνισή της με τη μορφή του Once upon a Time και διάφορων ξεχασμένων μελωδιών. Όπως του Europe is our Playground από το Sci-Fi Lullabies που είχα να ακούσω κάπου 7 χρόνια, κάτι που αποδεικνύει ότι δεν συμφέρει να είσαι το τελευταίο τραγούδι του δίσκου, κανείς δεν σου εγγυάται ότι κάποιος θα φτάσει μέχρι εκεί με τις αισθήσεις του σώες κι αβλαβείς. Για σκέψου, ήθελα μόνο το Which side are you on και τώρα έχω κολλήσει στο Russians των Tiger Lillies και το sad κομψοτέχνημα The Honeymooners των Lucky Jim. Borrowed the cd from a girl with absolutely deep blue eyes...

The Lion, the Witch and the Wardrobe...

Επιχειρηματολογώντας για την κατάργηση του πανεπιστημιακού ασύλου και διάφορα άλλα από καθέδρας στην Καθημερινή ο Χρήστος Γιανναράς αναφέρεται στα «δυστυχισμένα ψυχανώμαλα που παριστάνουν τους αναρχικούς». Μια και ο ίδιος δεν είχα την τύχη να διατελέσω ψυχαναλυτής αναρχικών, όπως ο διαπρεπής διανοούμενος, δικαιολογούμαι να αναρωτηθώ πώς προκύπτει ότι όλοι οι υπόλοιποι, με βάση αυτή την αντίληψη περί της αβεβαιότητας του φαίνεσθαι, δεν είμαστε στην πραγματικότητα δυστυχισμένα ψυχανώμαλα που παριστάνουν τους χρυσαυγίτες, τους σοσιαλιστές, τους κομμουνιστές, τους δεξιούς, τους θεολόγους ή τους ανθρώπους. Πιστοποιητικά ότι είστε αυτό που δηλώνετε, μαζί με λοιπές ευκολίες κρίσεων και άλλα εκ των άνω πλαταγίσματα των χειλέων από τον συμπαθή πνευματικό ταγό κάθε Κυριακή – εκδίδονται και διαβατήρια. Πληροφορίες εντός της γκαρνταρόμπας.

Amphetamine Logic

"Ερωτών (Ν. Ευαγγελάτος): Πώς προκύπτει ότι η εφημερίδα [Ελευθεροτυπία] χρησιμοποιείται;

Απαντών (Μ. Τριανταφυλλόπουλος): Πώς αποδεικνύεται ότι κάτι τέτοιο δεν συνέβη;"

Το Βήμα της Κυριακής, 20/11/2005

Dharma Bums

Κρατάω μια ατάκα από το πρωτοσέλιδο της χθεσινής City Press για τις ταραχές στη Γαλλία: "Οι πολιτικοί διαχειρίζονται το πρόβλημα που δημιούργησαν χωρίς να μπορούν να το λύσουν". Ξύνω το κεφάλι μου και αναρωτιέμαι ποιοι άθλιοι δημιούργησαν το πρόβλημα, οι κακοί που το διαχειρίζονται είναι προφανείς. Ίσως ο δεκαετίες μακαρίτης De Gaulle, που έδωσε τη λύση στον πόλεμο της Αλγερίας, ανοίγοντας το δρόμο στους πρώην πια αποίκους να μεταναστεύσουν στα banlieues. Ίσως ο επίσης μακαρίτης Francois Mitterand που επί των ημερών του γιγαντώθηκε το φαινόμενο των inner cities στη Γαλλία. Ίσως και το κακό το ριζικό τους ή ο θεός που τους μισεί. Γιατί οι κοινότητες των βορειοαφρικανών δεν αποτελούν χθεσινό φαινόμενο ούτε και εντάσσονται στο πλαίσιο της "μεταναστευτικής πολιτικής χαμηλού εργατικού κόστους" που καταδικάζεται με περισσή σοβαρότητα σε προηγούμενη ατάκα. Οι αλγερινοί ή οι σενεγαλέζοι της Γαλλίας, όπως και οι ινδοί και οι πακιστανοί της Μεγάλης Βρετανίας είναι μετανάστες και απόγονοι μεταναστών μιας προηγούμενης εποχής, όχι και τόσο μακρινής, όπου η αναζήτηση καλύτερης τύχης δεν σήμαινε απαραίτητα και την άμεση ένταξη σε μια underclass ανθρώπων με ελλειμματικά εργασιακά και κοινωνικά δικαιώματα. H διολίσθηση κάποιων από αυτούς στην τάξη των παριών έγινε σταδιακά, στο δρόμο του νεοφιλελευθερισμού της Θάτσερ και της μόνιμης malaise που ακολούθησαν τα trentes glorieuses στη Γαλλία. Οι "πολιτικοί" βέβαια δεν εμπνεύστηκαν την έννοια της μετανάστευσης, επομένως δεν τη δημιούργησαν κιόλας, υπάρχει από την εποχή που ο Homo Sapiens αποφάσισε πως έκανε πολύ ζέστη στην Αφρική και ήταν καιρός να την κάνει για τα εύκρατα κλίματα. Και αν μερικοί καλοβλέπουν τώρα την τεχνητή ευστάθεια του Ψυχρού Πολέμου που κρατούσε τα σύνορα κλειστά και τους πάντες στα αυγά τους είναι καιρός να χωνέψουν πια ότι αυτή ήταν μια παρένθετη, ασυνήθιστη στιγμή στην παγκόσμια ιστορία. Ο κόσμος κινείται. Σκοπός δεν είναι η απομόνωση πίσω από limes και φυλάκια, αλλά οι τρόποι και οι έμπρακτες πολιτικές συνεργασίας, συνεννόησης και συνύπαρξης. Κατά τα άλλα, όσοι εξεγείρονται, αβράκωτοι του 1793, μαύροι των '60s, φοιτητές σε περιόδους δικτατορίας, είναι πάντα "αλήτες": του Σαρκοζί, του Ντάρμα, του Βούδα...

"The lone and level sands stretch far away"

Ως σχόλιο στο πρόσφατο εύστοχο εκ μεταφοράς post του keen παρατηρητή της πραγματικότητας Sraosha θα ήταν μεγάλο, οπότε αποφάσισα να το χρίσω υπο-post. Αυτή τη φορά θα ευχαριστήσω τις ανώτερες δυνάμεις (τον Δόκτορα Spock) για τον Fernand Braudel. Ο μάλλον άγνωστος στο ευρύ κοινό Γάλλος ιστορικός υπήρξε ένας άνθρωπος στον οποίο οφείλουμε χάριτες για μια διαφορετική θέαση της ιστορίας. Δεν υπάρχει κατά τον Braudel απλώς η πολιτική ιστορία, η ιστορία που περνάει δίπλα μας με τις καθημερινές, ταχύτατες εξελίξεις και το αδιάκοπο κυνήγι του συμβάντος, της είδησης, της δράσης των «μεγάλων ανδρών» (και γυναικών, βεβαίως βεβαίως). Υπάρχει κι ένα δεύτερο επίπεδο, αυτό της «μεσαίας διάρκειας», όπου η ιστορία κινείται πιο αργά, με περίσκεψη, σε επίπεδο «δομών» - θεσμών, οικονομιών, πολιτισμών, κι ένα τρίτο, αυτό της «μακράς διάρκειας», μιας βασανιστικά αργής εξέλιξης, όπου δεσπόζει η ιστορία του εδάφους, του κλίματος, των γεωλογικών αιώνων. Όταν κατακαθίσει η «σκόνη», όπως μάλλον υποτιμητικά χαρακτήριζε τη στιγμιαία διάρκεια της συμβαντολογικής ιστορίας, κατάλληλης για εφήμερη τέρψη και αφηγηματική κατανάλωση, τότε θα εμφανιστεί το πραγματικό περίγραμμα της εκάστοτε εποχής και κοινωνίας. Τα παράθυρα της τηλεόρασης, οι κοσμικές στήλες των εφημερίδων, τα όχι και τόσο ιλουστρασιόν πια περιοδικά είναι κατεξοχήν γεμάτα με τη «σκόνη» της ιστορίας, τις footnotes του μέλλοντος, τα snippets του αύριο. Ποια τύχη έχει ο εσμός που αναζητά το φως του φακού της κάμερας, όταν ακόμα και ο Οζυμανδίας (who?) μας απειλούσε κάποτε “Look on my works ye mighty and despair”;

Scandalous

Χρόνια τριγύριζε στο μυαλό μου ο λόγος της απουσίας από τον ελληνικό τύπο των κίτρινων φυλλάδων τύπου Sun που γίνονται καθημερινά ανάρπαστες στη γηραιά Αλβιώνα για το λεπτό τους gossip και τη χοντρή γυμνή της σελίδας 3. Είναι αλήθεια βέβαια ότι τα τελευταία χρόνια γεραροί τίτλοι όπως η Espresso (Ουμπέρτο, τα χάπια σου...;), Το Όνομα, Σοκ, Ciao, Χάϊ προσπάθησαν φιλότιμα να αναπληρώσουν αυτή την τόσο μακρινή απουσία, αλλά με εξαίρεση την πρώτη ίσως δεν κατάφεραν ποτέ να κερδίσουν μια αξιοπρεπή κυκλοφορία, πόσο μάλλον τα νούμερα του βρετανού ηλιάτορα.

Σήμερα το απόγευμα πήρα για τρίτη φορά το Πρώτο Θέμα των 200.000 κατά μέσο όρο φύλλων, καθότι τυγχάνω θαυμαστής του David Mamet και του Glengarry Glen Ross. Τριανταπέντε περίπου σελίδες σκάνδαλα των νυν και των πρώην έκαναν το μυαλό μου να στριφογυρίζει γύρω από μια θολή και μάλλον ανεπεξεργαστη ιδέα – ώσπου έπεσε από το σκισμένο νάϊλον του περιοδικού τους (Sunday Times Magazine meets Γιώργο Θαλάσση meets Καραγκιόζη Φούρναρη...) ολόκληρος ο Κύκλος της Ανωμαλίας με τη Γκιζέλα Ντάλι και εν ριπή οφθαλμού οι συνάψεις μου έκαναν τη σύνδεση καίγοντας μερικά ακόμα ατυχή φαιά εγκεφαλικά κύτταρα.

Μια από τις μεγαλύτερες εμμονές της ελληνικής κοινωνίας είναι αυτή της κλειδαρότρυπας – αυτής που χαρίζει πρόσβαση στα παρασκήνια των διπλανών και τεκμηριώνει το ερώτημα αν το βρωμόσκυλό τους που ουρλιάζει τα μεσάνυχτα είναι τεριέ ή σπάνιελ. Αν και θεωρητικά η κοινωνική κινητικότητα στην Ελλάδα ήταν από την εποχή της ίδρυσης του ελληνικού κράτους αρκετά υψηλή και δυνητικά η αναρρίχηση θεωρούνταν μάλλον εύκολη, οι θεωρίες συνωμοσίας δεν έπαψαν ποτέ να αποτελούν το αποκούμπι των υπόλοιπων. Στην ελληνική κοινωνία, για παράδειγμα, η ιστορία της μεγάλης ανόδου κάποιου δεν ολοκληρώνεται ποτέ αν δεν ακολουθήσει και η απότομη πτώση, ίνα επιβεβαιωθεί το κοινό αισθητήριο που θέλει να υποστηρίζει ότι είμαστε όλοι εξίσου ικανοί και προικισμένοι για όλα σε κάθε τομέα, άρα οι πιο πλούσιοι, πιο επιτυχημένοι ή απλώς σε καλύτερη μοίρα από μας δεν είναι παρά glorified λαμόγια. Ως εκ τούτου δεν χρειαζόμαστε γυμνές στις σελίδες του τύπου μας για να ξεδίνουμε, προτιμάμε σκάνδαλα και αποκαλύψεις, μίζες και χρήματα κάτω από το τραπέζι, βρωμιά και σαπίλα που έρχονται στο φως, καταδεικνύουν τη χρεωκοπία του συστήματος και που υπό κανονικές συνθήκες θα έπρεπε ήδη να είχαν δώσει υλικό για καμιά τριανταριά επαναστάσεις και βάλε. Τι να σου κάνει και το καημένο το χάρτινο βυζί του μέσου Βρετανού, του αξίζει να τυλίγει fish and chips και τίποτα παραπάνω. Για τον μέσο Έλληνα, όπως για τον Γιασού Γουέιντ, συνάδελφο του βασικού ήρωα του Bright Lights, Big City του Jay McInnerney, «ένα καυτό κουτσομπολιό είναι καλύτερο από ένα χλιαρό γαμήσι»...

Final Frontier

Βαδίζοντας σταθερά στο μονοπάτι της εξαγοράς του παρελθόντος, παρακολουθώ από χτες τα επεισόδια της πρώτης χρονιάς του Star Trek - του original. Όταν τα είχα δει για τελευταία φορά πρωθυπουργός ήταν ακόμα ο Ανδρέας Παπανδρέου και πρόεδρος της Δημοκρατίας ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, πράγμα που αποδεικνύει παρεμπιπτόντως ότι όντως υπάρχουν time warps και έχουμε πέσει μέσα σε μια από δαύτες. Πρώτος υποψήφιος για να μας βγάλει είναι φυσικά ο Βουλκάνιος (αν και νομίζω ότι μας δούλευαν οι μεταφραστές και ήταν χαλαρά Βαλκάνιος ο τύπος. Ο Spock ήταν πάντα για μένα απείρως πιο fascinating από τον Kirk, όχι για τα αυτιά του βέβαια, αλλά γιατί αποτελούσε την ενσάρκωση της φωνής της επιστήμης, στο όνομα της οποίας ταξίδευε το Enterprise και όλη η παιδική ζώνη). Σήμερα η φωνή της λογικής, έγχρωμη και ψιμυθιωμένη, φαίνεται να βγαίνει από το ονειρικό σκηνικό κουζίνας μιας νοικοκυράς της εποχής του Eisenhower. Πλατινέ ξανθιές, ρούχα που μοιάζουν να μπήκαν στο πλύσιμο, μίνι πιο μίνι κι απ' το Mini Cooper (not bad at all...), σκηνικά από πεπιεσμένο χαρτόνι, πρωτόγονα clamshell κινητά, τεφάλ μάτια κουζίνας που σε διακτινίζουν στο άπειρο, μπλιμπλικοειδή ηχητικά εφφέ, ένα πλήρωμα παναμερικανικό, (που έμοιαζε όμως εντελώς πανανθρώπινο σ' εμάς εδώ κάτω στην Παλιά Ευρώπη, κι αυτό ίσως να λέει κάτι για την Παλιά Αμερική, τελικά), πόρτες που φυσάνε σαν τα πρωτότυπα της μηχανής του Ήρωνα του Αλεξανδρέα. Κάτω από την καρέκλα του Mr Sulu περιμένω να σκάσει μύτη σαν καλικάντζαρος ο Richard Nixon, είναι πολύ sanitized για κανάν Kennedy. Still... Υπάρχει ακόμα εδώ κι εκεί η σκιά των περασμένων: στην προφορά του Scotty, στο βλέμμα του McCoy, στο City on the Edge of Forever ίσως. Κι αν αγόραζα πάλι μια ασπρόμαυρη τηλεόραση;

Easy like Sunday Morning...

«ΣΥΖΗΤΟΥΣΑΜΕ χθες, σε μια παρέα στη Χαλκίδα, αν θα γίνονταν τα ίδια, αν έπληττε ένας ανάλογος τυφώνας κι εμάς. Οχι! Ηταν η απάντηση. Δεν θα γίνονταν πλιάτσικο και βιασμοί. Μπορεί οι υπηρεσίες της πολιτείας να ολιγωρούσαν, να αποδεικνύονταν αδύναμες, ανίκανες, αλλά ο κόσμος θα αντιδρούσε, θα αυτοοργανωνόταν, θα αλληλοϋποστηριζόταν, θα 'παιρνε την κατάσταση στα χέρια του. Δεν θέλω να πω μεγάλες κουβέντες, αλλά εδώ είναι αναπτυγμένη και δοκιμασμένη η αλληλεγγύη· η κοινωνία διατηρεί αρχές και αξίες αναλλοίωτες. Δεν θα μπορούσε ένας οποιοσδήποτε τυφώνας να διαλύσει τον κοινωνικό ιστό, να μας βγάλει τα πιο άγρια ένστικτα, να γίνουμε αγριάνθρωποι, ζούγκλα, πλιατσικολόγοι. Ετσι νομίζω...»

Σκεφτόμουν να γράψω δύο λόγια για τη Νέα Ορλεάνη, αν και στις δύσκολες στιγμές δεν τα καταφέρνω καλά, κοιτάζω μόνο τις εικόνες που έρχονται από μακριά, μέσα στην αίσθηση της αδυναμίας μου. Εντελώς τυχαία διαπιστώνω ότι αλλού επικρατούν άλλες αισθήσεις. Της ρηχότητας, ας πούμε. Kαι της ευκολίας. Απουσιάζει. Η αίσθηση του μέτρου. «Ένας τυφώνας». Υποθέτω ότι ο κύριος Ανδρέας Ρουμελιώτης έχει συναντήσει πολλούς ταυτόχρονα και τους έχει σφίξει το χέρι, ενδεχομένως τους έχει παίξει και μπρα-ντε-φερ, ώστε να δικαιούται να γνωμοδοτεί ότι ένας οποιοσδήποτε τυφώνας δεν είναι ικανός να παραλύσει μια ολόκληρη τοπική κοινωνία χωρίς δυνατότητα αντίδρασης. Δεν υπάρχει ιδαίτερο πρόβλημα με ανέμους ταχύτητας 200 περίπου χιλιομέτρων, στη βεράντα μου φυσάει έτσι καθημερινά, άσε που είναι πιο αργοί κι από τον Flash, τι να μας πει τώρα κι ο τυφώνας. Τι να κάνει ένα τυχάρπαστο καιρικό φαινόμενο μπροστά στις αναλλοίωτες αρχές και αξίες. Αν σου πέσει μια αξία στο κεφάλι και σε περιλάβει και μια προαιώνια αρχή στο τσακ μαζεύονται τα νερά, ανασταίνονται και νεκροί, τολμώ να πω, ειδικά αν πάρεις την κατάσταση στα χέρια σου και αυτοοργανωθείς σε Χάρι Πότερ. Προτιμώ να μην επέλθει μια καταστροφή παρόμοιου μεγέθους ώστε να μην χρειαστεί να δοκιμάσω στην πράξη τη συνοχή του ελληνικού κοινωνικού ιστού. Ωστόσο, επειδή το παρελθόν προσφέρει ενδείξεις τόσο για τα μεγάλα όσο και για τα κοινά, θα υπενθυμίσω ότι α) σε κανονικές συνθήκες ευδοκίμησε στη δεκαετία του ’80 το φαινόμενο που ονομάζεται «πανικός των super market», δικαιούμαι επομένως να αναρωτιέμαι πώς μπορεί άραγε να εξελιχθεί σε ακανόνιστες, β) στην τελευταία διάρρηξη του κοινωνικού ιστού στην Ελλάδα πριν από πενήντα χρόνια, (όχι σε φυσική καταστροφή σε αστικό περιβάλλον, ομολογουμένως, τέτοια δεν έχουμε ως παράδειγμα) η αναπτυγμένη και δοκιμασμένη αλληλεγγύη πήγε στα γρήγορα για τζόγκινγκ και το γυρίσαμε σε βιαιοπραγίες, και φόνους και βιασμούς εκατέρωθεν, κατά τρόπο που μετά τον Εμφύλιο η χώρα να μείνει διασπασμένη σε δύο στρατόπεδα επί τριακονταετία. Αγριάνθρωποι; Ζούγκλα; Πλιατσικολόγοι; Στα καθ’ ημάς; No way, dude. Έχουμε λόγο τιμής, ομώσει όρκο βαρύ να μην βγάζουμε ποτέ τα πιο άγρια ένστικτα σε κοινή θέα, να τα κρατάμε στον ακάλυπτο και να τα πηγαίνουμε πότε πότε βόλτα στο γήπεδο για να ξεσκάσουν, ίσως. Η αλληλεγγύη δεν είναι αποκλειστικό μας προνόμιο, εθνικό ή άλλο. Ενώ η αλήθεια είναι ότι μιλάμε με ευκολία γιατί είμαστε απλώς τυχεροί – τυχεροί και άμαθοι από καταστροφές βιβλικού μεγέθους, και προτιμώ να μείνουμε έτσι. Προσωπικά δεν θα ήθελα να βρεθώ σε μια Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα που θα αντιμετωπίζει το φάσμα των 10.000 νεκρών και την κατάρρευση της βασικής υποδομής της για να ελέγξω τις υποθέσεις εργασίας του κυρίου Ρουμελιώτη.

Wish (people) were here

• (Aleph) Αυτή την εποχή την ανάμεσα σε σκύλο και σε λύκο, πριν ακόμη λήξει οριστικά το καλοκαίρι και προτού εμφανιστεί με σαφήνεια το φθινόπωρο, οι διαθέσεις γύρω μοιάζουν μέτριες, οι αισθήσεις αμβλυμένες, ο χρόνος σταματημένος. Or it might just be me.
• (Beth) Βρίσκω ευχάριστα πρωτότυπο, κατά έναν παλιομοδίτικο εννοείται τρόπο, το Jonathan Strange & Mr Norrel της Susanna Clarke, ιδιαίτερα την brilliant ανεπαίσθητη αλλά ευκρινή essence απειλής που συνοδεύει τη διάβαση από το παιδικά παραμυθικό στο sinister στοιχείο στη σύντομη διάρκεια ενός κεφαλαίου.
• (Gimmel) Γιατί να αγοράσει κανείς το πακέτο book+cd που είδα στο βιβλιοπωλείο, αναρωτιέμαι. Πρέπει να είναι απίστευτα αισθησιακή η φωνή της Donna Tart ώστε να αντέξει κανείς να του διαβάσει και τις 900 σελίδες του Little Friend. Εκτός κι αν η ανάγνωσή της προσθέτει αυτό που του λείπει αρχικά: purpose.

Summer's almost gone

"Διακοπές" σημαίνει πλέον ότι δουλεύουμε μόνο για τη δεύτερη δουλειά. Τουλάχιστον είχα μερικά απογεύματα ελεύθερα να ταΐζω αυτό τον χαριτωμένο μικρούλη επισκέπτη. Από αύριο ξανά στα καζάνια των κο(χ)-λασμένων. Θα φάει η πίσσα σίδερο και η πηρούνα ατσάλι...

Sim City

Αγάπη μου, τώρα που εγκαταλείπω τη Sin City λίγα πράγματα θα κρατήσω. Δεν φταίω εγώ, μωρό μου, που μόλις κάποιος έχει τη μεγάλη ιδέα να φτιάξει ένα φιλμ βασισμένο σε κόμικ όλα χάνονται στο χρόνο σαν δάκρυα στη βροχή. Δεκαπέντε χρόνια πάνε σ’ αυτή την ελεεινή πόλη, τα διάβασα όλα, τα είδα όλα και κάθε φορά που σβήνουν τα φώτα με τυλίγει σαν γαλάζιος καπνός αυτό το κύμα απογοήτευσης γι’ αυτό που πρόκειται να παρακολουθήσω. Ομολογώ ότι τον Ροντρίγκεζ τον φοβόμουν απ’ την αρχή, τον θυμάσαι, μου την είχε κάνει τη μπινιά παλιά ο μπάσταρδος, σ’ εκείνη τη ληστεία που όλα πήγαιναν καλά μέχρι που μου πέταξε ξαφνικά ένα τσούρμο βρυκόλακες στη μάπα. Αλλά προτρέχω πάλι, συγχώρεσέ με.. Εικαστικά, γλυκιά μου, η Αμαρτωλή Πόλη δεν θα σε απογοητεύσει, είναι αλήθεια. Μα το εικαστικό είναι πάντα το ήμισυ της έβδομης τέχνης. Βλέπεις, μικρή μου, το σύμπαν που κατασκευάζει ο καθένας μας είναι απολύτως λογικό και απολύτως λειτουργικό γιατί εκεί θέτει τους δικούς του κανόνες και τους εφαρμόζει με σαφήνεια και πιστότητα. Η φλυαρία, για παράδειγμα, είναι ένας αξιόλογος τρόπος για να προχωρήσει η αφήγηση όταν έχεις μπροστά σου ένα χαρτί – είτε αυτό είναι χρωματιστό είτε απλά έχει πολλά πολλά μικρά μαύρα σημαδάκια. Όταν έχεις μπροστά σου ένα μεγάλο πανί, ή τι διάολο άλλο είναι αυτό που περνάει για οθόνη στις μέρες μας, ο καλύτερος τρόπος να δουλέψεις δεν είναι δύο ώρες ακατάπαυστου σχολιασμού γιατί αυτό δεν είναι δάνειο από το φιλμ νουάρ, είναι λάθος μεταφορά ενός χαρακτηριστικού από ένα μέσο σε ένα άλλο. Το ζητούμενο για να λειτουργήσει η μεταφορά αυτή είναι ο σεβασμός του ρεαλιστικού στοιχείου: στο σύμπαν των κόμικ, αγάπη μου, όλα είναι ρεαλιστικά, στο πλαίσιο ενός μαγικού ρεαλισμού, ίσως, αλλά ρεαλιστικά πάντα. Ο ρεαλισμός της μαγικής σφαίρας, που σε πρώτο πλάνο σε σκοτώνει, αλλά σε δεύτερο δεν σου αφήνει καν σημάδι, λειτουργεί περιορισμένα στον κινηματογράφο. Αν δεν χειριστείς με φειδώ το larger than life στοιχείο του κόμικ, κάποια στιγμή ο θεατής θα σκυλοβαρεθεί. Κι εγώ σκυλοβαρέθηκα, μωρό μου. Σκυλοβαρέθηκα τόσο που αυτοπυροβολήθηκα με τσεκούρι και το κόκκινο χρώμα της μαχαιριάς έσταζε από κάπου ψηλά κάτω στο ρείθρο του πεζοδρομίου πριν προλάβω να θυμηθώ ότι και ο εγγενής ηθικοδιδακτικός λόγος του Frank Miller λειτουργεί αποτελεσματικά εκεί όπου είναι περισσότερο καλυμμένος (λέγε με Dark Knight. Dark Knight Returns…) Αντίο, γλυκιά μου. Ήταν ωραία όσο κράτησε, αλλά, το ξέρεις, εμείς ποτέ δεν είχαμε μέλ...

Second Sight

Η στραβομάρα σ’ αυτή την κοινωνία είναι παροιμιώδες ελάττωμα και κοινότοπη κατηγορία – θα το έχετε διαπιστώσει στους δρόμους. Είναι γιατί εκτιμάται απεριόριστα η όραση με ακτίνες Χ. Στην πραγματικότητα η Ελλάδα αποτελεί μια κοινωνία μεταλλαγμένων: είμαστε όλοι Χ- Men και μάλιστα της ποικιλίας του Cyclops. Βλέπουμε διαρκώς πίσω από τις γραμμές, τα πράγματα και τα φαινόμενα. Βλέπουμε οράματα, αγίους και φαντάσματα. Οι ήρωές μας είναι άνθρωποι που κόβει το μάτι τους, τα πρότυπά μας διακρίνονται για τη διορατικότητά τους, βλέπουν το μέλλον, διαβάζουν βουλωμένα γράμματα. Κι εφόσον τα βλέπουμε κι εμείς «με τα ίδια μας τα μάτια», κατά την προσφιλή μας έκφραση που δηλοί το αυταπόδεικτο, πάνε περίπατο οι ερμηνείες, οι εξηγήσεις και οι επαληθεύσεις που ενδεχομένως θα χρειάζονταν σε άλλη περίπτωση. Με την απλή διαδικασία του πατήματος ενός κουμπιού η διευρυμένη μας αίσθηση αρχίζει να δουλεύει και χύνεται άπλετο φως, τόσο άπλετο που και οι τυφλοί ακόμα το βρίσκουν και διαπιστώνουν τα παρακάτω.

α) Στην Ελλάδα πάντα κάποιος βρίσκεται πίσω από κάτι. Μπροστά δεν βρίσκεται κανείς. Διάσημοι στο παρελθόν για την ικανότητά τους να βρίσκονται πίσω από διάφορα πράγματα (μπαούλα, ντιβανοκασέλες, δάχτυλα) υπήρξαν κατά σειρά οι Μεγάλες Δυνάμεις, οι Άγγλοι, οι Αμερικάνοι, το παλάτι, οι κομμουνιστές, η δεξιά, το ΠΑΣΟΚ, ο Βαρδινογιάννης, ο Κόκκαλης και ο Σατανάς. Στα απλά καθημερινά ζητήματα, πίσω από έναν άντρα κρύβεται μια γυναίκα. Πίσω από μια γυναίκα, ένας άντρας. Πίσω από ένα αντρόγυνο, ένας γκέϊ, μια λεσβία και δύο τρανσέξουαλ.

β) Κανείς δεν είναι, κατά συνέπεια, αυτό που φαίνεται. Οι πλούσιοι είναι κλέφτες. Οι φτωχοί είναι εκ πεποιθήσεως μπατίρηδες, ζήτουλες και φτωχομπινέδες. Οι μπάτσοι είναι δολοφόνοι, άσε που πουλάνε και την ηρωίνη κιόλας. Οι δημοσιογράφοι είναι αλήτες και ρουφιάνοι. Οι επιστήμονες κρύβουν την αλήθεια απ’ το λαό. Οι πολιτικοί είναι ψεύτες και πλούσιοι, άρα και κλέφτες, ή ψεύτες και κλέφτες, άρα πλούσιοι. Το μεγάλο κεφάλαιο απομυζεί τον τίμιο ιδρώτα του εργάτη, που ως γνωστόν, νόμος είναι το δίκιο του. Οι συνδικαλιστές είναι προνομιούχοι. Οι έμποροι κοιτάνε πως θα σου τ’ αρπάξουν. Και όλοι οι υπόλοιποι βέβαια κλέβουν την εφορία.

γ) Είναι φανερό ότι πέρα από εξελιγμένα αισθητήρια όργανα ευδοκιμούν τα απωθημένα, η ευθυνοφοβία και η λεξιλαγνεία – και μάλλον σχετίζονται μεταξύ τους γιατί είναι ευκολότερο να καλύψεις τις ευθύνες σου με λέξεις παρά με φύλλα συκής. Αν υπεύθυνος είναι ο τοπικός Κινέζος, δεν ευθύνομαι εγώ για την αποτυχία μου να προσελκύσω το αγοραστικό κοινό, ο αρχαιότερος νόμος του εμπορίου που αφορά το δείκτη των τιμών τι σχέση να έχει; Αν παίζω την περιουσία μου στα φρουτάκια φταίει ο ληστής με το ένα χέρι που ήρθε σπίτι μου και με βάραγε αλύπητα με το μοχλό μέχρι να τα καταθέσω όλα, η δίψα του εύκολου κέρδους είναι παπαριά κάποιου κουλτουριάρη. Αν συστηματικά δεν ακυρώνω εισιτήριο στο λεωφορείο και με τσιμπήσει κάποιος ελεγκτής θα του την πω κιόλας, οι νόμοι των πιθανοτήτων απλώς ισχύουν για τους υπόλοιπους. Το ερώτημα είναι πώς θα υπάρχει μια δικαιολογία, πώς δεν θα εκτεθούμε, πώς θα καλύψουμε τον κώλο μας με άλλα λόγια. Προφανώς, για να μην έρθει κάποιος και μας τον πασπατέψει. Από πίσω, πάντα.

Dionysiac Architects

Στο μεταξύ, όσοι ανήκετε στις περιούσιες 160.000 διευθύνσεις, θα έχετε σίγουρα αρχίσει να αναρωτιέστε από χθες το βράδυ αν ο Αύγουστος Κορτώ και ο Τάσος Α. Ε. Γκέκας θα σώσουν τη Νέα Ελληνική Ποίηση...

A Dark Star

"In a hired car she will come to England from the sea

And as the tide flows the London snows will come.

And from the skyline shines the lies of the government's singular history

So in a hired world she will buy a gun

And she will come from India with a love in her eyes

That say oh how my dark star will rise

In rented gear 2000 years we waited for a man

But with a tattoed tit she'd die for us all tonight.

And she will come from India with a gun at her side,

Or she will come from Argentina

With her cemetery eyes that say

Oh, how my dark star will rise,

...and she will rise."

I always thought there was something sinister in this London song, something to do with death, something ambiguous, something darker than otherwise stated or implied. Something like today maybe.

Ride of the Valkyries

Προετοιμασία απάρσεως: ανάβουμε φώτα (πράσινο αριστερά, κόκκινο δεξιά), λύνουμε κάβους, σηκώνουμε καταπέλτη, ασφαλίζουμε τις αλυσίδες, ανεβαίνουμε στο Άλφα ντεκ. Άλλοι χώνονται στην καπετανιέρα, σκιές αμίλητες και αγουροξυπνημένες, τις οδηγούν οι κάφτρες των τσιγάρων, εγώ σηκώνω το γιακά του επενδύτη και πάω στην πλώρη. Αν και χειμώνας, η θάλασσα είναι λάδι, we ride smooth, στα τελευταία απόνερα ενός μακρινού γκαζάδικου, η απέναντι ακτή αχνοφαίνεται μέσα στην ομίχλη, 0630 zulu, τα μίζερα φώτα του κρηπιδώματος μισοδείχνουν το δρόμο και οι Βαλκυρίες του Wagner ξεχύνονται στη διαπασών από το μεγάφωνο καθώς σαν πλοίο-φάντασμα γλιστράμε στον δίαυλο για το φυλάκιο του Kurtz. Ο καταπέλτης πέφτει με θόρυβο, τρώει το τσιμέντο, το Α/Β ανοίγει το στόμα του διάπλατα για να καταπιεί τις λιγοστές ψυχές που θα περάσει απέναντι, αξημέρωτα ακόμα, προπαραμονή των Χριστουγέννων, αρχές του αιώνα.

A couple of lives down the line...

Επιστρέφοντας από τη δουλειά (τρυπάμε κάτι δυστυχείς με μεγάλες πηρούνες) διάβασα στο τρένο (της κολάσεως) το controversial άρθρο του Πανόπουλου στην Athens Voice όπου ξιφουλκεί ως Άγιος Γεώργιος που σκοτώνει τον blogoδράκοντα. Επειδή ως δαιμονικό πλάσμα, όπως αντιλαμβάνεστε, σκανδαλίζομαι με τα άγια, για την άμεση και (σπαρταριστή) υπεράσπιση του μέσου και του μηνύματος, σας παραπέμπω στον noo (http://nootropia.blogspot.com/). Στο προτρεπτικό Get a life του οσίου τίτλου, επιτρέψτε μου να αντιπαραθέσω Hari Seldon σε παράφραση: "ο αφορισμός είναι το τελευταίο καταφύγιο του ανίκανου".

Pinky and the brains...

Χρησιμοποιώντας ένα παλιό αλχημικό ξόρκι του 15ου αιώνα μεταμόρφωσα μερικά έντονα χρωματισμένα κομματάκια χαρτιού σε ένα από τα παλαιότερα items που είχαν μείνει στην "to-buy" λίστα μου περίπου όσο και ένα καλό blended ουίσκυ στο βαρέλι του, κι έτσι είμαι πλέον κάτοχος και των τριών μαγικών τόμων του Civilization and Capitalism, 15th-18th Century του Fernand Braudel. Πότε βέβαια θα τους διαβάσω είναι άλλο ζήτημα, πρέπει να πάρω ένα τηλέφωνο τον Lord Asriel στο Jordan College να μου πει πως δημιουργούν χρόνο από το μηδέν (αλλά έχει κλειστό το κινητό, είναι απασχολημένος με τις σκόνες του...) Πάντως, θα προηγηθεί απ΄ό,τι φαίνεται το Rule of Four, το οποίο ο Independent (αυτοί οι Liberal Democrats του βρετανικού τύπου, μονίμως wannabe) χαρακτήρισε ως "The Da Vinci Code for people with brains". Βρέχει μυαλά στη στράτα μου, or what? Eκτός πάλι, αν ισχύει αυτό που υποστηρίζει η San Francisco Chronicle, ότι πρόκειται δηλαδή για "one part The Da Vinci Code, one part The Name of the Rose", οπότε προσθέτω κι ένα maraschino cherry κι έχω ένα συγκλονιστικό cocktail...

"Arrakis... Dune... Desert Planet..."

Το prequel, αντίθετα με όσα φαίνεται να πιστεύουν πολλοί, είναι ένα δύσκολο είδος καθώς αναλαμβάνει να ξεδιαλύνει πράγματα που ήδη έχουν ειπωθεί και μάλιστα να το κάνει με λιγότερη ελευθερία από εκείνη ενός sequel (που διατηρεί εκ φύσεως τη δυνατότητα μιας έκπληξης) μια και εδώ η εξέλιξη γεγονότων και χαρακτήρων είναι ήδη γνωστή στον αναγνώστη. Ένα μόνο μικρό ενδεικτικό παράδειγμα. Συχνά, η ελλειπτικότητα της λεπτομέρειας είναι εκείνη που προσδίδει βάθος και σημασία, διάσταση, δηλαδή, σε ένα χαρακτήρα, σωστά; Σωστά. Η παγίδα του prequel, στην οποία πέφτουν πολλοί και μη εξαιρετέοι, είναι η υπερβολική ανάλυση του ήδη γνωστού, της λεπτομέρειας που στο πρωτότυπο προσέθετε υπόνοια, ενώ εδώ μεγεθύνεται και έρχεται σε πρώτο πλάνο. Διαβάζοντας, για παράδειγμα, το Dune του Frank Herbert, θα συναντήσει κάποιος τη σκοτεινή αλλά civilised φιγούρα του Hasimir Fenring, εξ απορρήτων, αφήνεται να εννοηθεί, του αυτοκράτορα, προσωπικού εκτελεστή και διεκπεραιωτή βρώμικων αποστολών. Εκεί που ο ιδιότυπος τρόπος ομιλίας του κόμη Fenring στο Dune υποδηλώνει το πόσο επικίνδυνος είναι, στο House Atreides, η ανάγνωση του οποίου προϋποθέτει τη γνώση των προηγούμενων και όπου ο χαρακτήρας είναι έτοιμος, άρα δεν είναι απαραίτητο να σκιαγραφηθεί, η αστοχία των (pretenders, I’m afraid) Brian Herbert και Kevin J. Anderson είναι ότι την καθιστούν έναν απλό μανιερισμό. Ως αποτέλεσμα, αυτό που στο πρωτότυπο ήταν μία από τις λίγες άμεσες ενδείξεις του χαρακτήρα ενός προσώπου, στο prequel γίνεται το trademark ενός χαρτονιού που μιλάει...

*George Lucas, βγες απ’ την τρύπα σου, η καμπάνα χτυπάει και για σένα...

Euro(sceptic) Vision

[Ή προσωπικά και αποσπασματικά με αφορμή το Ευρωσύνταγμα]

Εκείνο που δεν με πείθει στον ευρωσκεπτικισμό δεν είναι τόσο η απουσία εναλλακτικής πρότασης – εκτός αν θεωρήσουμε τον εκ νέου κατακερματισμό σε αυτόνομες οντότητες που συνεπάγονται οι θέσεις τους ως βιώσιμη λύση. Είναι το ότι εκφράζεται κατά κύριο λόγο από πρόσωπα και ομάδες που θέλουν και την πίτα ολόκληρη και τον σκύλο χορτάτο, που υποδαυλίζουν την εύλογη κοινωνική δυσαρέσκεια των οικονομικά ασθενέστερων προς δικό τους όφελος. Αυτό που στο κοινωνικό επίπεδο είναι ως ένα βαθμό αναμενόμενο και σαφώς δικαιολογημένο σε περίοδο ύφεσης και αβεβαιότητας, στο πολιτικό επίπεδο εκπίπτει σε δημαγωγία. Ο ευρωσκεπτικισμός δεν ξεκίνησε και δεν εξαπλώνεται τόσο ως αντίδραση των μη ευνοημένων της ενοποίησης, όσο ως μια συμμαχία κάποιων που ήδη απολαμβάνουν τα αγαθά της. Σε επίπεδο προσώπων, στη Γαλλία, ο Henri Emmanuelli σίγουρα δεν είναι αγρότης που θα πληγεί από την ελάττωση των ποσοστώσεων και ο Nicolas Sarkozy πολύ απέχει από το να είναι εργάτης μετάλλου. Στην Αγγλία ο Robert Kilroy-Silk (πρώην UKIP, νυν something else εξίσου airy) ασφαλώς και δεν πουλάει Big Issue στους δρόμους. Με λίγα λόγια, οι αντι-Ευρωπαϊστές (με την εξαίρεση των μικρών κομμάτων αριστεράς και δεξιάς, σταθερών για διάφορους λόγους στην απορριπτική τους συνέπεια) μου δίνουν την εντύπωση σύναξης καιροσκόπων που πολύ λιγότερο ενδιαφέρονται για την «Ευρώπη», υπέρ της οποίας κόπτονται με άλλη δήθεν μορφή, και πολύ περισσότερο για την άλωση ή τη διασφάλιση δικών τους τοπικών φέουδων και μηχανισμών εξουσίας.

Πέρα από αυτά η έλλειψη ψυχικού δεσμού πολλών με την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι γεγονός αναμφισβήτητο και πέρα από τα οικονομικά προβλήματα, αιτιολογείται σαφώς από το ότι προοδευτικά, την τελευταία δεκαετία, ο μέσος πολίτης έχει όλο και λιγότερο λόγο σε αυτήν. Το δημοκρατικό έλλειμμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης προσωπικά μου λέει ότι ο «αυτόματος πιλότος» που ονειρεύτηκαν οι πρωτεργάτες της οικονομικής ενοποίησης (οι μεγάλοι ευρωπαϊστές της προπερασμένης δεκαετίας δηλαδή) δεν λειτούργησε – και δεν ήταν δυνατόν, πιστεύω, να λειτουργήσει, γιατί ήταν μια κοντόφθαλμη και αυτάρεσκη πολιτική επιλογή. Ωστόσο, ένα παρόμοιο έλλειμμα δεν αντιμετωπίζεται με την αποστασιοποίηση ούτε την απόσυρση, και από αυτή την άποψη η μεγάλη συζήτηση στη Γαλλία γύρω από το Ευρωσύνταγμα είναι θετική, γιατί αν μη τι άλλο παύουν κάποια πράγματα να θεωρούνται δεδομένα και επιστρέφουν στα διεκδικήσιμα. Το θέμα είναι πώς και ποιος θα διαχειριστεί τα διλήμματα που προκύπτουν - και που δεν είναι καθόλου απλά. Και αν είμαστε διατεθειμένοι, μετά τα εύκολα μονολεκτικά «ναι» ή «όχι», να πούμε και μερικές κουβέντες παραπάνω για το τι ακριβώς θέλουμε και πώς τελικά θα το πετύχουμε.

Thank God for the Hubble

http://hubblesite.org/

Over the hills and far away...

Είναι κάποια πράγματα που σημαδεύουν τη ζωή μας με αδιόρατο αλλά ανεξίτηλο τρόπο. Σαν εκείνα τα δύο bittersweet μουσικά θέματα που άκουσα μια φορά δεκαετίες πριν, κάπου στην αχλύ του χρόνου, νωρίς ένα βράδυ πριν πάω για ύπνο, μπροστά σε μια ασπρόμαυρη τηλεόραση, και δεν τα ξαναβρήκα ποτέ πια γιατί δεν ήξερα τι ήταν, από που προέρχονταν, και πώς να τα ζητήσω. Λυπάσαι για την απώλεια τέτοιων πραγμάτων, στιγμών τελειότητας που σε κάνουν να στέκεσαι ακίνητος από φόβο μην τις χαλάσεις ή τις αλλάξεις στο ελάχιστο, αλλά όταν είσαι παιδί ο κόσμος είναι νέος, τις αρχειοθετείς κάπου και τις σκεπάζεις με άλλες για να γλυκάνεις την απουσία τους.

Μόλις άρχισε να παίζει η μουσική του Barry Lyndon σήμερα το απόγευμα, – εικοσιπέντε; εικοσιέξι χρόνια μετά;– ένα τέτοιο μεγάλο bittersweet κομμάτι στιγμών της παιδικής μου ηλικίας αποκολλήθηκε και έπεσε πάνω μου. And it felt mighty fine.

Screwball party

Για την ειδική κατηγορία όσων αποδοκιμάζουν συλλήβδην το Hollywood από τα γεννοφάσκια του με τη χάρη του νεολογισμού «αμερικανιά», συνιστώ μια δίαιτα με Frank Capra (1897-1991). Έβλεπα χθες αυτό το δεξιοτεχνικό πανηγύρι των τρελών που λέγεται Arsenic and Old Lace, μόλις μπήκε αισίως στα 61 του και ακόμα βγάζει το γέλιο της αρκούδας με τον πρόεδρο, τις γριές και τη διώρυγα του Παναμά στο υπόγειο...

Days of Black & White...

Ανάμεσα σε όσα έκανα σε αυτό που καταχρηστικά και εκ των υστέρων θα ονομάσω "οι διακοπές μου" ήταν να διαβάσω τον τέταρτο τόμο των Essential Avengers (γνωστών στο πάλαι ποτέ φανατικό κοινό του Spiderman των εκδόσεων Καμπανά και ως "Οι Εκδικητές"). Κάνοντας την αντιπαραβολή που πάντα επιθυμούσα με τα παλιά ελληνικά τεύχη επιβεβαιώθηκαν οι πανάρχαιες υποψίες μου ως προς 1) την ποιότητα των πρωτότυπων plots (αξιοπρεπής, in a nostalgic way) και 2) ως προς την cult φύση της ελληνικής μετάφρασης (δείγματα της οποίας παραθέτω από το τεύχος 189 της 1 Ιανουαρίου 1985):

"That which is obliterated...can hardly be rescued!" =
"Με την καταστροφή του μπορώ να απολυτρωθώ...". [Καλή λευτεριά...]

"When the chips are down, Panther, that's one joker who always comes through" = "Όταν τα θραύσματα έπεσαν κάτω αυτός ο τύπος έπεσε μαζί μ' αυτά". ["Άμα σε πλακώσει ο τοίχος πατικώνεσαι". Ταιριαστή παροιμία από Αντιρίξ και Συμφωνίξ.]

"Blast him [...] before he draws nearer" =
"Γρήγορα! Ρίξε του τώρα που είναι κοντά". [Θυμίζει περιγραφή Μανώλη Μαυρομάτη: "Άπό πολύ κοντάα..."]

"If that's where it's gone... If that's where it's taken the others...Then..." =
"Αν χάθηκαν εκείνοι, θα πιάσω τους άλλους, και μετά..." [...από 'δω παν κι οι άλλοι].

"Can't you see?? I was playin' possum!" = "Δε βλέπεις; Είχα πιει το φάρμακο!" [Αντί για "Δε βλέπεις; Έπαιζα το πόσουμ μου!"].



P.S. 1985, come to think of it. Μετά Είκοσι Έτη...

"Classics" revisited...

«Κλασική λογοτεχνία για παιδιά και νέους», λέει το εξώφυλλο της Μυστηριώδους Νήσου που χαζεύω στο βιβλιοπωλείο μεσημεριάτικα. Να άλλη μια περίπτωση ανασημασιοδότησης, σαν εκείνα τα ωραία με τον ρομαντισμό που λέγαμε προ καιρού. Χώρια που ο θείος Ιούλιος είναι ο καλύτερος πρόχειρος οδηγός για τις κανονικότητες του ευρωπαϊκού 19ου αιώνα (μαζί με τον Dickens, τον Wells, τον Karl May και άλλους λησμονημένους), είναι και κάτι που υποτίθεται πως δεν επιθυμούμε για «παιδιά και νέους»: ένας βίαιος διδάσκαλος. Ενενηνταεννιά τίγρεις τουφεκίζονται στον Ατσαλένιο Γίγαντα, ενώ περιγράφονται γλαφυρά οι θηριωδίες της Ινδικής Ανταρσίας και από τις δύο πλευρές (σφαγές βρετανών αμάχων και εκτελέσεις Ινδών με κανόνι). Τί λέτε για τα ηλεκτροσόκ στην Αφάνταστη Περιπέτεια; Για τις σκηνές κανιβαλισμού στη Σφίγγα των Πάγων, (αντιγραμμένες έστω από τον Poe); Την πόλη-στρατόπεδο συγκέντρωσης στα 500 εκατομμύρια της Μπεγκούμ; Τους εν ψυχρώ φόνους στον Φάρο στην άκρη του κόσμου; Τις πειρατικές σφαγές στο Αιγαίο στις φλόγες; Τις σκηνές του τορπιλισμού στις (αριστουργηματικές, κατά τα άλλα) 20.000 λεύγες;

Το ζήτημα βέβαια δεν έχει να κάνει με την καταλληλότητα ή μη του Verne ως εφηβικού αναγνώσματος. Άλλωστε δεν θεωρώ ότι τα παιδιά θα εισπράξουν ψυχικά τραύματα από τη λογοτεχνία, αυτά θα τους τα προκαλέσει η τηλεόραση, έτσι κι αλλιώς. Με τη βία ως αφορμή υπενθυμίζω ότι η «Κλασική Λογοτεχνία» έχει γραφτεί για ενήλικες και ως τέτοια οφείλει να αντιμετωπίζεται για να γίνεται κατανοητή στο σωστό context. Απωθώντας την συχνά στον χώρο της παιδικής λογοτεχνίας έχουμε σχεδόν ξεχάσει ότι ο Dickens ασκούσε κριτική στα κοινωνικά δεδομένα, ότι οι δυστοπίες του Wells εμπνέονταν από τις ταξικές συγκρούσεις, ότι ο Verne σκιαγραφούσε τυπικές αστικές συμπεριφορές. Και ότι όλα αυτά δεν ξεκίνησαν ως παιχνίδια.

Φραγκοκρατία

Ο Sraosha με τους υποκείμενους φράγκους του μου θύμισε ένα επεισόδιο από την ελληνική επανάσταση, που αναφέρει στις αναμνήσεις του ο Νικόλαος Δραγούμης για την επίσκεψή του στον Πόρο το 1827, και που δύναται να χρησιμεύσει, πιστεύω, εκτός από το να προσδιορίσει ποιοι ήταν οι μεν και ποιοι οι δε, ακόμα και για να λύσει πρόσφατες απορίες του μητροπολίτη Θεσσαλονίκης:

«Μόλις καθίσαντες περί τον σοφράν, εσφραγίσθημεν, ως έθος, διά του σημείου του σταυρού και η γραία οικοδέσποινα, αποτανθείσα προς εμέ τον κατά Φράγκους ενδεδυμένον,
-Πώ! Ανεφώνησεν, εσύ Φράγκο, κάνει σταυρό;
-Ναι, απεκρίθην, είμαι και εγώ χριστιανός.
Και εσφραγίσθην εκ νέου. Εκείνη δε, δραμούσα εν αληθεί εκστάσει προς την θύραν, ηκούσθη κράζουσα μεγαλοφώνως.
-Μάρω, Μπίλιω, Κονδύλω, Νέζω, ένι τεchiχνι niu Φράγκ che bin κrigne (ελάτε να ιδήτε ένα Φράγκον κάμνοντα τον σταυρόν αυτού).»

[Νικόλαος Δραγούμης, Ιστορικαί Αναμνήσεις, επιμ. Αλκης Αγγέλου, Αθήνα 1973, τ. Α΄, σ. 65].

Portrait of a lady...

"...Σε μια από τις λογοτεχνικές της αποστολές είχε βρεθεί κάπου στα βουνά της Γιούτα για να ξετρυπώσει το κρησφύγετο του Τόμας Πύντσον. Ως γνωστόν, για τους γνώστες, ο Τόμας Πύντσον έχει κρυφτεί εδώ και κάτι δεκαετίες σε μια καλύβα μέσα στα χιόνια με μια παλιά Ρέμινγκτον, γραφομηχανή και όχι καραμπίνα, και απο καιρού εις καιρόν ένα χέρι βγαίνει από το παράθυρό του και παραδίδει σε κάποιον ταχυδρόμο ένα σφραγισμένο φάκελο που περιέχει αυτό που οι λογοτεχνικοί κριτικοί αργότερα καλούν ομόφωνα «το τελευταίο του αριστούργημα». Στο ενδιάμεσο είναι άφαντος και κανείς δεν ξέρει πως είναι πια γιατί έχει να φωτογραφηθεί κανονικά περίπου σαράντα χρόνια. Ωστόσο, η Αριάγνη, όντας μια λογοτεχνική ακτιβίστρια, είχε υποκλέψει τη διεύθυνση της καλύβας από την ατζέντισσά του στη Νέα Υόρκη, όταν είχε μια προσωρινή δουλειά με τη Vintage ως copy editor, και με το μουλαρίσιο της πείσμα και τα πράσινά της μάτια ισχυριζόταν πως ΕΚΕΙΝΗ θα τη δεχόταν ο δάσκαλος. Μέσα στα αφιλόξενα δάση του βορρά, λοιπόν, τα φαντάσματα των ευσεβών πιονιέρων την έπεισαν τελικά ότι παρά τα αρκουδοτόμαρα που φορούσε δεν θα γλύτωνε τα κρυοπαγήματα και το καλύτερο που είχε να κάνει ήταν να παρατήσει τα literary extreme sports και να αναζητήσει κανένα ζεστό βλαχόμπαρο. Πάνω από μια αχνιστή κούπα καφέ γίγας έβγαλε τα εσώψυχά της σ’ έναν φιλικό ηλικιωμένο ντόπιο που την άκουσε με συμπάθεια και αναστενάζοντας της εξήγησε πως ο Τομ είχε γίνει πια ένας γεροπαράξενος, συχνά πυκνά τον προσκαλούσε σε μπάρμπεκιου κι όταν έφτανε του έπαιρνε τα λουκάνικα και του έκλεινε την πόρτα στα μούτρα. «Παλιά, ήταν πολύ πιο φιλόξενος», κούνησε το κεφάλι του ο παππούς και φεύγοντας για να ψαρέψει πέστροφες στο ποτάμι της άφησε για να την παρηγορήσει ένα δικό του παλιό έργο, The Pitcher in the Rye λεγόταν. Μάλιστα, της υποσχέθηκε να της στείλει ταχυδρομικά και τη συνέχεια, The Batter in the Rye, αν δεν την είχε κάνει προσάναμμα τον περασμένο χειμώνα. Οι νύχτες ήταν κρύες στη Γιούτα..."

Tiny little splinter

Μικρή βόλτα στα '80s με άσχετες αφορμές τον τελευταίο καιρό, μια ρετροσπεκτίβα του Basquiat από το Time, μια περιδιάβαση στα τοπία του William Gibson και του παροντικού μέλλοντός του, μια αναδρομή στα ρεύματα της ηλεκτροπόπ δια χειρός Kraftwerk, μια αναγγελία συναυλίας των Duran Duran, μια ματιά στο δρόμο σε λοφία, κοκοράκια, ζελοειδή χτενίσματα και χρωματικές συγχύσεις κόμης, όλα ως θραύσματα, όλα ανασημασιοδοτημένα, όλα εκτός context. Then again, μουσικά, συναισθηματικά κι αισθητικά όλη τη δεκαετία σαν να συμπυκνώνουν τρεισήμιση bittersweet λεπτά κι ένας στίχος των Pet Shop Boys που μιλάει για ισοτιμίες: "I love you/You pay my rent".

Second inning/this is not a post song...

Παρατηρήσεις αποσπασματικές αναγκαστικά, για να προσθέσω τα σχόλιά μου μόνο, ή να προεκτείνω με τη δική μου ματιά λίγα από όσα πολλά και πολύ μεστά θίγει ο Sraosha.

1) Ας προσπαθήσουμε να αφήσουμε κατά μέρος κάποιες πλατιές έννοιες καταρχήν. Είναι χρήσιμες για να συνεννοούμαστε, αλλά δεν προσφέρονται για αφαιρετικές γενικεύσεις ή αφοριστικές καθολικές κρίσεις. Ούτε η «Ευρώπη» είναι μία, ενιαία και αδιαίρετη, ούτε έζησε στον ίδιο βαθμό τις μεγάλες τομές της σύγχρονης εποχής ούτε αποτελεί σήμερα έναν ονειρεμένο παράδεισο ευταξίας στον οποίο θα αντιπαρατάξουμε την πλήρως οπισθοδρομική Ελλάδα. Διαφοροποιήσεις υπάρχουν από τόπο σε τόπο και από κοινωνία σε κοινωνία, εντός του ίδιου τόπου και εντός της ίδιας κοινωνίας. Συντηρητικά και προοδευτικά στοιχεία υπάρχουν παντού, άλλοτε επιβάλλονται τα μεν, άλλοτε κυριαρχούν τα δε, το ίδιο και εδώ. Η Φινλανδία είναι καλό παράδειγμα, αλλά οι συχνές ρατσιστικές συγκρούσεις με τους pieds-noirs στην καρδιά της πεφωτισμένης Γαλλίας δεν είναι ακόμα καλύτερο; Να θεωρήσουμε από αυτό συλλήβδην τους Γάλλους ρατσιστές ή να μυκτηρίσουμε μήπως τη δυσανεκτική πολιτισμική τους παράδοση;

2) «Γιατί είναι χάλια...» Θα αφήσω προσωπικά τον 20ό αιώνα και θα πάω πιο πίσω, στις απαρχές μιας στρεβλής δομής. Η Νοτιανατολική Ευρώπη, και η Ελλάδα ως τμήμα της, βίωσε επιδερμικά και τον Διαφωτισμό και τη Βιομηχανική Επανάσταση. Οι ιστορικές προϋποθέσεις ήταν δυσμενέστερες και η βάση του τμήματος των ηγεσιών που ανέλαβαν να πραγματοποιήσουν το εγχείρημα ήταν στενότερη από ότι στις δυτικοευρωπαϊκές κοινωνίες. Ωστόσο, εκείνο που μου κάνει εντύπωση προσωπικά είναι ότι η εισαγωγή και η διάχυση στην ελληνική κοινωνία εννοιών-κλειδιά για την πολιτική σκέψη, την κοινωνική οργάνωση και την ιδεολογική συγκρότηση υπήρξε αποσπασματική, κατακερματισμένη και, κυρίως, με σαφή αποστροφή προς τη συστηματική σκέψη. Με άλλα λόγια επιλέξαμε να έχουμε διαφωτισμό, ρομαντισμό, σοσιαλισμό, εκβιομηχάνιση, θεσμούς à la carte. Οι λόγοι; Πολλαπλοί. Δύο μόνο επισημάνσεις όμως, ενδεικτικές, για να μη μακρηγορούμε. 1) Υπήρξε τον 19ο αιώνα μια συνειδητή προσπάθεια να περιοριστούν οι ρήξεις και να οικοδομηθεί μια κοινωνική και πολιτική συνοχή που δεν υπήρχε στον απόηχο της επανάστασης. Χωρίς ρήξεις όμως, παρά μόνο στο προσωπικό επίπεδο, δεν υφίσταται ανανέωση σε επίπεδο ιδεών, αξιών, πολιτικής δράσης: στην Ελλάδα διαιωνίστηκαν απηρχαιωμένες κοινωνικές δομές και δεν υπήρξε 1848. (Παρεμπιπτόντως, οι ίδιοι που ζητούν διακαώς «ενότηταν», αλλού διαμαρτύρονται συνήθως για την «καχεξίαν» της χώρας...) 2) Το ελληνικό κράτος-έθνος/nation-state αναπτύχθηκε μάλλον σε διάστιξη παρά σε σύμπηξη των δύο συνθετικών του όρου. Η νομή του κράτους υπήρξε το διαρκές διακύβευμα ενώ συγκροτούνταν μια συμπαγής εθνική ιδεολογία, που όμως απαξίωνε τον ίδιο της τον φορέα: Το «ελεεινόν κρατίδιον» ασφυκτιά μέσα στα «επικατάρατα» συνορά του, άθυρμα των αδίστακτων Ευρωπαίων και των ιδιοτελών κυβερνώντων των οποίων τα συμφέροντα κατά τον Ε. Ροίδη είναι «εκ διαμέτρου αντίθετα προς τα συμφέροντα του έθνους και του Ελληνισμού». Το αληθινό έθνος είναι το ευρύτερο, ο «Ελληνισμός», του οποίου το ασαφές περίγραμμα και οι πολλαπλές χρήσεις καθιστούν δυνατή την ευκολία της ρητορείας...

3) Τέλος, για την ώρα, ζούμε στον 19ο αιώνα; Όχι. Οι σημερινές δομές όμως έχουν προϊστορία και οι μεταβολές που τις χαρακτήρισαν δεν απέκτησαν ποτέ ριζικό χαρακτήρα. Σχηματικό μεν αυτό που θα πω, αλλά ακόμα και το 1974 δεν υπήρξε εξέγερση, έγινε Μεταπολίτευση...

Τριήμερο σε 25 λέξεις...

1. Ο επετειακός μπακαλιάρος με έκανε να νοσταλγήσω έντονα το fish 'n' chips (salt, no vinegar).

2. Απονενοημένο διάβημα 4Χ4. Ξεκίνησα για τέταρτη φορά το Gravity's Rainbow του Thomas Pynchon, αυτή τη φορά στα ελληνικά και με σημειώσεις. Στην πρώτη ανάγνωση, αν αξιωθώ, θα βγάλω άκρη με το ποιος ήρωας είναι ποιος και τι κάνει (κατά προσέγγιση). Μαθαίνω ότι την πλοκή τη βρίσκει κανείς μόνο με τη δεύτερη και, αν στο ενδιάμεσο ο συγκεκριμένος κανείς σπουδάσει ψυχολογία, μαθηματικά και Γερμανική φιλολογία θα βοηθηθεί...

Βουτιά στην εβδομάδα.

"At midnight, all the agents..."

Κατά πάσα πιθανότητα έπαθα την πρώτη ζημιά γιατί ήμουν βιαστικός. Ανοίγεις την πρώτη σελίδα και διαβάζεις "WATC". Ενστικτωδώς δεν γυρνάς στην τελευταία; Ρητορικό το ερώτημα, εγώ γύρισα. Αντί όμως να δω το "HMEN", γύρισα ένα φύλλο πριν και είδα την προτελευταία: "Quis custodiet ipsos custodes". Spoiler, θεωρητικά. Αλλά ακόμα κι αν διαβάσεις αυτό το τέλος πριν την αρχή, παραμένει teaser.

Γιατί ο πλούτος που ξεδιπλώνει ο Alan Moore είναι ανεξάντλητος. Πάνελ που παραπέμπουν σε άλλα πάνελ, διαρκής υπαινικτικός σχολιασμός, λόγος αμφίσημος, παραπομπές από Dylan ως Shelley, ο τρόπος δράσης των χαρακτήρων, η υπόγεια υπονόμευση της λογικής του τρόπου δράσης τους, το σπάσιμο της γραμμικότητας, το ανακάτωμα της πραγματικότητας με τη μυθοπλασία, η ιδιότυπη χρήση της προοπτικής, χάρτες σε γωνίες που δείχνουν την πορεία ενός πολέμου χωρίς καν να λέγεται λέξη, σκιαγραφίες ανθρώπων σε τοίχους που θα γίνουν στο τέλος σκιές του περάσματος πραγματικών ανθρώπων, ζέπελιν δεμένα σε ταράτσες, η φιγούρα του Richard Nixon να τριγυρνάει με το αλυσοδεμένο του χέρι, το ρολόϊ που σε κάθε εξώφυλλο μετρά τα λεπτά πριν τα μεσάνυχτα, ένας πύργος που θρυμματίζεται από ένα φιαλίδιο με άρωμα, ένα θερμοδυναμικό θαύμα, πέντε επίπεδα μεταδιήγησης, faster than a speeding bullet, οι απόηχοι όλων των κόμικ που θα διαβάσει ποτέ κανείς, από το Tales of the Black Freighter ως το MAD. Aπλές και ελάχιστες λεπτομέρειες της πρισματικής δομής ενός κομψοτεχνήματος.

"Come... Dry your eyes, for you are life, rarer than a quark and unpredictable beyond the dreams of Heisenberg [...] Dry your eyes... and let's go home".

Tο μέλλον του κόσμου είναι σε καλά χέρια...

Relativity

Να προτείνω κι εγώ το τραγούδι της (προηγούμενης) ημέρας, Craig Armstrong - Rise. Dark and haunting, όπως όταν αντιλαμβάνεσαι με αγωνία ότι παρά το γεγονός ότι το εικοσιτετράωρο έχει όντως 24 ώρες, για να προλάβεις όσα πρέπει να γίνουν θα χρειαζόταν να έχει πολύ περισσότερες.

Minimal

Back home μετά από ώρες ταχείας ανάγνωσης στη βιβλιοθήκη. Ησυχία. Άνοιγμα παραθύρου, μένει μία ώρα απογευματινού φωτός. Συν μια λάμπα των 100 watt, αρκεί για να σκορπίσει τις μισές σκιές, οι υπόλοιπες είναι οκέι. Στο απέναντι μπαλκόνι, γάτες που τεντώνονται από μεσημεριανό ύπνο. Ένας εσπρέσο. Gerry Mulligan & Chet Baker, Making Whoopee. Let’s unwind for an hour…

Rakasha's Literary Supplement #1

Υπό προϋποθέσεις, Η Μυστηριώδης Φλόγα της Βασίλισσας Λοάνα αποτελεί το καλύτερο μυθιστόρημα του Ουμπέρτο Έκο. Οι προϋποθέσεις δεν έχουν να κάνουν με το suspension of disbelief που είθισται να είναι το κύριο αίτημα του συγγραφέα από τον αναγνώστη – και που ποτέ δεν ήταν πρόβλημα για τον Έκο. Έχουν να κάνουν με αυτό που είθισται να αναμένει νομίζω ο (μετά είκοσι έτη) εκπαιδευμένος στον Έκο αναγνώστης. Η Φλόγα ηθελημένα δεν διακρίνεται από την αρτιότητα του Ονόματος του Ρόδου, την έλλειψη γραμμικότητας του Εκκρεμούς του Φουκώ και την αφηγηματικότητα του Μπαουντολίνο. Ηθελημένα παραμένει ημιτελής, σε αντίθεση θα έλεγα με το Νησί της Προηγούμενης Ημέρας. Ωστόσο, σε όλα αυτά τα προηγούμενα, ακόμα και στον απατηλά απλό Μπαουντολίνο, όπου σε δεύτερη ανάγνωση αρχίζουν να εμφανίζονται απηχήσεις των φανταστικών ταξιδιών του John Mandeville, η (λαβυρινθώδης) πλοκή αρκούσε για την ικανοποίηση όσων δεν κοπίαζαν πάνω από τα θαύματα της σημειωτικής ή τους προβληματισμούς περί κειμενικότητας. Αυτή τη φορά το ταξίδι είναι σαφώς πιο επίπονο και ο μόνος ίσως δρόμος για να παρακάμψουν αυτές τις εμμονές οι αναγνώστες είναι να μιμηθούν τον κεντρικό ήρωα και να ακολουθήσουν τις οδούς της προσωπικής νοσταλγίας και της προσωπικής μνήμης.

Ωστόσο, και εδώ δεν πρόκειται για απλή βόλτα στο πάρκο. Αναγκαστικά, η νοσταλγία και η μνήμη του συγγραφέα μας κατευθύνουν στην «εποχή των άκρων», σε μια παιδική ανασύσταση των χρόνων του φασισμού. Αναζητώντας να γεμίσει ένα αδειανό πουκάμισο και να θυμηθεί το πρόσωπο μιας Ελένης, ο Τζιανμπατίστα Μποντόνι βλέπει τη ζωή του σε επανάληψη, αναδεικνύει τους λανθάνοντες τρόπους με τους οποίους το καθεστώς εισχωρούσε σε κάθε πτυχή της καθημερινότητας, αναρωτιέται για τις προσωπικές του ευθύνες, ψάχνει τους εφηβικούς του έρωτες. Ο 20ός αιώνας της παιδικής ηλικίας του Έκο ξεκινά με μια δημόσια αμνησία και καταλήγει σε μια εντελώς ιδιωτική ανάμνηση των πραγμάτων. Ανάμνηση που γίνεται και αναδιοργάνωση κατά τα μέτρα εκατοντάδων προτύπων της παιδικής λογοτεχνίας και του κόμικ – αλλά μένει όπως είπαμε ανολοκλήρωτη.

Ο Έκο έχει ήδη επαινεθεί γιατί αυτή τη φορά αρκέστηκε σε μια απλούστερη μορφή και δεν ενέπλεξε τον αναγνώστη στους συνήθεις του λαβυρίνθους. Πιθανότατα έχουν δίκιο, προσωπικά όμως βρήκα γοητευτικότερες τις περιπλανήσεις του στις «φθαρμένες μορφές» των παλιών χρονικών, με τη συντροφιά των μυστικών εταιρειών και της σκόνης της συμπαθείας. Το παραμύθι είναι καλό – δεν έχει Μινώταυρο όμως...

3,14

Ενθύμιον ναυτικής ζωής. Στον υποπλοίαρχό μας με, χμ, άστο καλύτερα...

"...Η νοοτροπία του αξιωματικού ΠΥ δε διαφέρει σημαντικά από αυτή της κίσσας. Η κινητήρια δύναμή του είναι η ακαταμάχητη όρεξή του να αποκτά και να στοιβάζει. Βλέπει όλα τα αντικείμενα σαν μάννα εξ ουρανού. Τα χαρτιά υγείας είναι μια ανακούφιση. Τα είδη καθαρισμού είναι ένας θησαυρός. Τα ανταλλακτικά οποιουδήποτε μηχανήματος είναι ευλογία Θεού. Παρόμοιες είναι και οι αντιλήψεις του για τα έμψυχα όντα. Άλλωστε μια από τις αδυναμίες του είναι ακριβώς ότι δεν μπορεί να προσδιορίσει τις διαφορές μεταξύ τους. Κάποιο χαλασμένο γονίδιο ή bug στον κώδικα του κοινωνικού του περιβάλλοντος είναι υπέυθυνο για το πρόβλημα. Η περίπτωση είναι τόσο ευρέως διαδεδομένη που και ο ίδιος ψυχανεμίζεται ότι κάτι δεν πάει καλά αλλά το θεωρεί αμελητέο, κάτι σαν ελαφρά αχρωματοψία. Δεν υπάρχει λόγος να πας για κάτι τέτοιο στον γιατρό, ίσα ίσα που θα μπορούσε να αποτελέσει κα προτέρημα: δεν λένε ότι η δικαιοσύνη είναι τυφλή; Ιδού, κύριοι, στο ΠΝ δεν υφίστανται διακρίσεις. Ούτε καν ανάμεσα σε ανθρώπους και αντικείμενα. Είσαι κιβώτιο, είσαι στρατεύσιμος, εμένα μου είναι ένα και το αυτό. Έτσι λοιπόν, αν για τον αξιωματικό ΠΥ τα στυλό διαρκείας είναι πολύτιμα πετράδια και τα cd βαρύτιμα τρόπαια, οι ναύτες είναι ηδονή: όσο περισσότεροι, τόσο καλύτερα. Κατά την περίοδο των μεταθέσεων η συμπεριφορά του είναι χαρακτηριστική του είδους καθώς με επίμονα ερωτικά καλέσματα προσπαθεί να εντοπίσει πιθανούς στόχους και στη συνέχεια, με κυκλωτικές κινήσεις, κραυγές, ψιθύρους και εναλλάξ κλαυθμηρισμούς και γρυλλίσματα, να τους διεκδικήσει για το γραφείο του. Όταν με την οξυδερκή στοχοπροσήλωσή του ο επιδιωκόμενος σκοπός επιτευχθεί, ο ναύτης μπορεί να παρκαριστεί σε μια γωνία τυλιγμένος στη συσκευασία του και να ξεχαστεί με ασφάλεια. Οι καθημερινές ασχολίες της διασφάλισης της περιοχής του, της πρόσκτησης τροφής και της αποθήκευσης αγαθών, όμως, αποσπούν την προσοχή του αξιωματικού ΠΥ και ο ναύτης εύκολα μεταβάλλεται σε μπαλάκι μεταξύ των υπολοίπων γραφείων που είχαν την τύχη να μην ανήκει ονομαστικά στη δύναμή τους. Επιδεικνύοντας το γυαλιστερό του τρίχωμα, ο λοφιοφόρος αξιωματικός ΠΥ μπορεί στο μεταξύ να περιδιαβάζει στο στρατόπεδο με τα διάσημα της υπεροχής του έναντι των άλλων..."

Something borrowed, something blue

Περνώντας από το πάρκο που παίζαμε μικροί, έριξα πάλι μια ματιά στο παλιό μνημείο με τις λείες και δύσκολες στην αναρρίχηση πλάκες, αφιερωμένο τότε σε κάτι αρχαίο και λόγω της φθοράς του χρόνου ακαθόριστο, όπου συνηθίζαμε να σκαρφαλώνουμε καθημερινά και να κατακτάμε με φανταστικές σημαίες την κορυφή του Έβερεστ, το ύψωμα 442 ή ένα παρατηρητήριο του εχθρού - και το οποίο έχει πια ευπρεπιστεί φορώντας μάρμαρα και αδριάντες κι έχει μεταβληθεί σε σύγχρονο και καθορισμένο μνημείο των Ιμίων. Πάει πολύς καιρός, αλλά η δική μου αντίδραση είναι ακόμα εκείνη του Snoopy: ο Snoopy μετά από χρόνια επισκέπτεται το ορφανοτροφείο (αν δεν κάνω λάθος) όπου μεγάλωσε. Στη θέση του βρίσκει ένα πολυώροφο πάρκινγκ. “Stupid people”, λέει ο Snoopy, “You are parking on my memories”.

Ευθεία στροφή...

Έλαμπε την νύκτα ταύτην ήλιος ακτινοβόλος

και εχύνετο το μαύρον πέριξ φως των κεραυνών.

Εν σιγή βρονταί εβόων. Ήστραπτε της γης ο θόλος,

και το έδαφος εν λύπη έχαιρε των ουρανών.

Όρθιος εν εγρηγόρσει εκοιμώμην εν τη κλίνη,

ότε αίφνης εμπροσθέν μοι έστη γέρων νεαρός,

κ' εν ευγλώττω σιγή λέγει: τι ανήσυχος γαλήνη,

τι ακτινοβόλον σκότος, τι τερψίλυπος καιρός!

Είσελθε επί του ίππου, κ' έναν μόνο κάμε γύρον

εις τα νώτα του πυθμένος του στησίρρου ποταμού,

ή στους πάγους της Σαχάρας, φίλε, μετά των ζεφύρων

ας απέλθωμεν αμέσως, μένοντες εδώ ομού.

Ταύτα είπε, κ' εις τον τόπον έμεινεν αναχωρήσας,

χωρίς λέξη να ακούσω, χωρίς λέξιν να ειπή.

Και εσβέσθησαν τα σκότη, και ηκτινοβόλει δύσας,

ο εβενινόθροξ Φοίβος και η μαύρη αστραπή.

(Ο Παναγιώτης Πανάς, επτανήσιος, ριζοσπάστης, τα ρίχνει στη ρομαντική αθηναϊκή σχολή το 1872 σαρκάζοντας το ποιητικό κατεστημένο της περιόδου, μετέπειτα πρότυπο του ποιητή Φαμφάρα - αλλά πάντα μου άρεσε και ως παιχνίδι με τις λέξεις...)

Eyes burning holes through you

Κάπου στη μέση του δρόμου μετά το κάπως φιλάργυρο στη διαχείριση του πλούτου τού (σε σχέση με τα υπόλοιπα, πάντα) A Game of You και πριν από τη δραματική κορύφωση του Brief Lives, ο Neil Gaiman έγραψε μια ιστορία-μέσα-σε-μια-ιστορία που λεγόταν The Hunt, όπου ένας παππούς διηγείται ένα παραμύθι για τον παλιό καιρό στην εγγονή του. Συνάντησα τη χάρτινη ηρωίδα στο μετρό το απόγευμα. Την αναγνώρισα από τα μάτια της. Είχαν την ίδια παράδοξα φωτεινή και μοναδικά διαφορετική ποιότητα του πράσινου που σε έκανε στο τελευταίο πάνελ να αναρωτιέσαι αν μεταμορφωνόταν και εκείνη σε λυκάνθρωπο.

Public Space...

Οι πολλαπλές ζωές μας είναι εξίσου δεδομένες με τις πολλαπλές μας ταυτότητες. «Επαγγελματικός βίος», «προσωπική ζωή», «κοινωνική ζωή», «ιδιωτικός βίος» πέρα από έννοιες χρήσιμες στο πάλαι ποτέ μάθημα της έκθεσης, ορίζουν διακριτούς «χώρους» ανθρώπινης δραστηριότητας. Μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού βίου, για παράδειγμα, ανοίγεται ένα χάσμα, καθώς δημόσιος και ιδιωτικός χώρος συγκροτούνται στη βάση διαφορετικής λογικής και συνεπάγονται διαφορετικές στάσεις, συμπεριφορές, αποδοχές, απαγορεύσεις και αποκλεισμούς: σκεφτείτε ένα dress code για το σπίτι, απαιτείστε ακρίβεια χιλιοστού στη διάταξη της σαλάτας ή προσπαθήστε να κάνετε έρωτα στο γραφείο... Η δημόσια έκφραση, επομένως, του ιδιωτικού στοιχείου αποτελεί ουσιαστικά αντίφαση, τουλάχιστον όσον αφορά τις έννοιες αυτές όπως τις οργανώνουμε κατά κανόνα και όπως τις νοούμε στην εποχή της νεωτερικότητας. Στη νεωτερική περίοδο η δημόσια σφαίρα διαγράφεται με περισσότερη σαφήνεια και η ιδιωτική συγκροτείται με ιδιαίτερη φροντίδα και τα όρια μεταξύ τους σταδιακά στεγανοποιούνται σε σύγκριση με το παρελθόν, όπου ο θάνατος, π.χ., ήταν μια open day, ατέλειωτη παρέλαση φίλων, συγγενών ή και περιέργων.[1] Το ημερολόγιο, για παράδειγμα, o κατεξοχήν συνειρμός για την έκφραση privacy, στην πραγματικότητα έχει σαφείς διαβαθμίσεις: κάτω από την ίδια έννοια στεγάζονται τόσο το ημερολόγιο κυβερνήτη του Τιτανικού όσο και το προσωπικό ημερολόγιο της γυναίκας ενός αστού επιβάτη, ωστόσο η απόσταση ανάμεσά τους ορίζεται από το για ποιον γράφεται το καθένα, για τους ασφαλιστές του Lloyd ή για τα μάτια σου μόνο.

Ωστόσο, το αν το παράδειγμα αναφέρεται στην ίδια νεωτερικότητα του ίδιου δημόσιου και ιδιωτικού στοιχείου που βιώνουμε οι εδώ, ελέγχεται. Δύσκολα θα τοποθετούσε κανείς τον Φιλέα Φογκ πλάϊ στον Ντέϊβιντ Μπέκαμ ή, για να είμαστε δίκαιοι απέναντι στον Φιλέα, έστω τον William Gladstone δίπλα στον Tony Blair… Στο πλέγμα αυτό της «μετανεωτερικότητας» ο Richard Sennett κατέγραφε το 1977 την παρακμή του δημόσιου χώρου και την αποχώρηση του σύγχρονου ανθρώπου στην ιδιωτική ζωή.[2] Ωστόσο, ο δημόσιος χώρος, με την έννοια του forum, αν και δεν έφυγε ποτέ από κοντά μας, ίσως να είναι περισσότερο παρών από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 και εντεύθεν: have modem, will connect. Ίσως και online, will message/chat/blog (κατά σειρά εμφάνισης)... Η επικοινωνιακή τους λειτουργία τα εντάσσει ουσιαστικά σε ένα χώρο εικονικής (με την έννοια του virtual) τρόπον τινα «κοινωνίας πολιτών», όπου newsgroups, κανάλια και rooms συνιστούν χαλαρές ομάδες επαφών και το blog δυναμική ατομική έκφραση. Και βέβαια το blog (όπως έχει προτείνει ο Sraosha σε υπόδειξη που ίσως επαναλάβει και επεκτείνει ως αντίβαρο στη μακρολογία μου) αποτελεί, όπως και το ημερολόγιο άλλωστε στον 19ο αιώνα, μέσο: γίνεσαι κατά περίπτωση τιμητής του Dan Rather, Νίκος Χατζηνικολάου στη θέση του Νίκου Χατζηνικολάου, κοινωνός προσωπικών εμπειριών. To μέσο βέβαια διαμεσολαβεί: στην περίπτωσή μας, το δημόσιο με το ιδιωτικό. Στο Internet δεν υπάρχει ουσιαστικά δραστηριότητα που η νεωτερικότητα καθιέρωσε στη σφαίρα του ιδιωτικού, η οποία να μην έχει μεταδοθεί live: καθημερινή ζωή, σεξ, γέννηση, θάνατος, αυτοκτονία. Το θέμα είναι κατά πόσο θεωρεί κανείς τη belle du jour εξαίρεση ή κανόνα, από την άποψη (και το σκοπό) της εκχώρησης του προσωπικού. Το τελικό ερώτημα είναι αν τελικά ο ιδιωτικός βίος στη «δεύτερη», «ρευστή», «μετά» νεωτερική εποχή του Internet, ξεφεύγει από τα προδιαγεγραμμένα του όρια και αποβαίνει, υπό προϋποθέσεις, σαφώς πιο «δημόσιος» από ότι ως και στο πρόσφατο παρελθόν...

Quite the roundabout way to ask: what does a blog signify…
[1] Philippe Ariés, Ο Άνθρωπος ενώπιον του Θανάτου, τ. 2, Αθήνα 1999, σ. 395 κ.ε.
[2] Richard Sennett, Η Τυραννία της Οικειότητας, Αθήνα 1999.

...and then there was B

Nel mezzo del cammin di nostra vita...

Όχι κατά κυριολεξία, αλλά για να δηλωθεί το in medias res της κατάστασης - εκτός του ότι ο στίχος στο κυβερνοδιαστημικό του περιβάλλον μοιάζει να αποπνέει μια essence Eco.

P.S. A, επί τη ευκαιρία, Salutations to Ganesha...