Sunday, March 16, 2008

Fail-Safe


Στον απόηχο της κρίσης των πυραύλων της Κούβας η Columbia Pictures έδωσε το ok για το γύρισμα δύο ταινιών με θέμα τον Ψυχρό Πόλεμο και τις δυνητικές συνέπειες μιας κρίσης που θα έφτανε στα άκρα. Αντλώντας από πρόσφατα παρόμοια μυθιστορήματα οι σκηνοθέτες επέλεξαν διαφορετικά οχήματα, την κωμωδία, έστω και μαύρη, και το δράμα αντίστοιχα, για να καταλήξουν παρ’ όλα αυτά σε παρόμοια συμπεράσματα: ότι μια ενδεχόμενη νέα κλιμάκωση της έντασης δεν μπορούσε παρά να οδηγήσει κάποια στιγμή στην καταστροφή – μερική ή απόλυτη.

Ο Stanley Kubrick επέβαλε ουσιαστικά στην Columbia να κυκλοφορήσει πρώτη η δική του ταινία, τον Ιανουάριο του 1964. Κι επειδή φυσικά ήταν ο Stanley Kubrick, o Dr Strangelove αποτελεί ως σήμερα must see για κάθε κινηματογραφόφιλο, εν μέρει μόνο γιατί είναι κωμωδία. Το Fail-Safe, από την άλλη πλευρά, βρέθηκε αναγκαστικά από τον Νοέμβριο της ίδιας χρονιάς στη σκιά της δεξιοτεχνίας του Kubrick, από την οποία δεν βγήκε ποτέ. Παρά το στυλιζάρισμά της και κάποιες κοινοτοπίες χαρακτήρων και καταστάσεων, η ταινία του κάθε άλλο παρά τυχαίου Sidney Lumet επιτυγχάνει από πολλές απόψεις περισσότερο το στόχο της. Αποδίδει καλύτερα τα δύο κυρίαρχα στοιχεία του Ψυχρού Πολέμου, την παράνοια και τη γεροντοκρατία. Λειτουργεί άρτια στο επίπεδο της suspension of disbelief, σε μια θεματική πλοκή που ευνοεί την μαύρη κωμωδία, όχι τη σοβαροφάνεια του δράματος. Έχει τόσο εξαιρετικό σκηνοθετικά τέλος (οι εκρήξεις του Kubrick; Χα!) που οφείλεις να παραμείνεις καθηλωμένος στη θέση σου μέχρι να πέσει και ο τελευταίος τίτλος (για δύο λόγους, από τους οποίους ο ένας είναι ο ήχος).

Όταν κανείς φτάνει στο countdown του Lumet έχει ήδη συνειδητοποιήσει ότι αν ο Dr Strangelove ήταν η ταινία που έπρεπε να βλέπουμε κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, το Fail-Safe απέχει ίσως λιγότερο από το σήμερα. Όχι γιατί κινδυνεύουμε εκ νέου από μια αναθέρμανση της αντιπαλότητας ΗΠΑ-Ρωσίας, αλλά επειδή τα neocon μυαλά σουβλάκι που εμπνεύστηκαν την αναδιάταξη της Μέσης Ανατολής μέσω του δόγματος shock and awe δεν απέχουν πολύ από τις νοητικές διεργασίες του καθηγητή Groeteschele, ο οποίος θεωρητικολογεί περί του αριθμού των νεκρών, επιχειρηματολογεί υπέρ του first strike, αρλουμπολογεί για μια πιθανή συνθηκολόγηση των Σοβιετικών υπό το κράτος του αναπόφευκτου της αμερικανικής επίθεσης – και χαστουκίζει την πραγματικότητα στο πρόσωπο μιας όμορφης γυναίκας που παρασύρεται από την αφροδισιακότητα της γνώσης. Not much of a surprise – άλλωστε όλη η χαρωπή εκείνη παρέα των Rumsfeld, Wolfowitz, Perle και Cheney δεν ανδρώθηκαν στον ρυπαρό Λευκό Οίκο του Richard Nixon, τον οποίο (ηθελημένα ή όχι) θυμίζει η σκοτεινή φιγούρα του εξαιρετικού δόκτορα Walther Matthau;

Saturday, March 8, 2008

The Uses of History

Στο βιβλίο του Wild Europe: The Balkans in the Gaze of Western Travellers, ο Bojidar Jezernik παραθέτει μια διδακτική περίπτωση για το πώς η ιστορία προσαρμόζεται βολικά και εύπλαστα στα αιτήματα των καιρών. Αναφέρεται σε μια σειρά ορθόδοξων εκκλησιών της πρώην Γιουγκοσλαβίας, όπου οι φιγούρες των αγίων διακρίνονται για τα βγαλμένα τους μάτια. Η ερμηνεία των κατοίκων των περιοχών και των περιηγητικών κειμένων που κατέστησαν το γεγονός γνωστό στη δυτική γραμματεία από τον 19ο ήδη αιώνα, ήθελε τους Τούρκους, αγαπημένους others του ευρωπαϊκού πολιτισμού, να βεβηλώνουν με αυτό τον τρόπο τους ναούς – χωρίς να εξηγεί ωστόσο αποτελεσματικά γιατί η συμβολική βία της απόξεσης των αγιογραφιών δεν εκδηλωνόταν με λιγότερο εκλεπτυσμένα μέσα (τη φωτιά και το τσεκούρι, για παράδειγμα…) Η ιστορική έρευνα έδειξε στην πορεία ότι στην πραγματικότητα ο εικονικός ακρωτηριασμός οφειλόταν στην υπερβολική ευσέβεια των χριστιανών κατοίκων, οι οποίοι, δεισιδαίμονες όντες, χρησιμοποιούσαν πόσιμα διαλύματα τοιχογραφιών από τα μάτια των αγίων για να θεραπεύουν τις οφθαλμικές τους ασθένειες – ακούγοντας και τη δίψα τους παράλληλα. Αυτό βέβαια δεν εμπόδισε τους σέρβους διανοούμενους της δεκαετίας του ’80 να ανασύρουν από τη λήθη τη δοκιμασμένη συνταγή επιρρίπτοντας τις ευθύνες για την ανάλογη βεβήλωση του μοναστηριού της Gracanica τον 19ο αιώνα στους αλβανούς του Κοσόβου, κακούς, ψυχρούς, μουσουλμάνους και, κυρίως, πρόχειρους εχθρούς. Όταν ο συγγραφέας βρέθηκε το 2000, μετά την πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού, μπροστά σε μια ανάλογη εικόνα στο Jovan Bigorski (για δες, στην ΑντιμετακαταπαραΜακεδόνια, κατά σύμπτωση) παρατήρησε ότι οι ευθύνες είχαν αλλάξει κατεύθυνση: τώρα, κατά τους σεβάσμιους μοναχούς, ήταν πλέον οι άθεοι κομμουνιστές που χαράκωναν τους αγίους. Κι έχει ο θεός για να βολευτούμε στο μέλλον, αιρετικοί ευρωπαίοι, σατανιστές νατοϊκοί, αμερικάνοι τουρίστες, γύφτοι οπαδοί της Παρτιζάν, τσιράκια του Ερυθρού Αστέρα, από εχθρούς άλλο τίποτα, γεμάτη είναι η ιστορία "μας"…

Monday, March 3, 2008

The Birthday post

Το γιατί ξεκίνησα να γράφω εδώ πριν από τρία χρόνια, πέρα από την πρόσκληση του αντιπροσώπου του Ahura Mazda, βρίσκεται στο περιθώριο αριστερά, στην εικόνα που παραπέμπει στο αριστούργημα του Don DeLillo, για το οποίο έχουμε υποσχεθεί στον εαυτό μας ότι θα γράψουμε κάτι εδώ, όταν θα έχουμε τόσο καθαρό μυαλό ώστε να τιμήσουμε το Underworld όπως του αξίζει. Η αλήθεια λοιπόν, την οποία αναζητώ από μικρός σαν τον κακορίζικο Fox Mulder (άνευ Scully though), είναι πως σκεφτόμουν ότι το blog θα ήταν μια καλή ευκαιρία να υποστηρίξω γιατί το Triumph of Death, οι 51 πρώτες σελίδες του DeLillo είναι ό,τι καλύτερο έχει γραφτεί την τελευταία πεντηκονταετία στην αγγλική γλώσσα. Στο μεταξύ φυσικά βρήκα διάφορες αφορμές να ποστάρω επί παντός του επιστητού εκτός από την αρχική αφορμή. Αλλά τα κείμενα δεν τα ζορίζεις, αν δεν σχηματιστούν από μόνα τους και δεν στοιχηθούν για να παρουσιάσουν όπλα δεν γίνεται τίποτα.

Στο ενδιάμεσο ανακαλύψαμε τη ζωή στους άλλους πλανήτες του blogging, περισσότερο ο Sraosha, που είναι ο μεγάλος αναγνώστης, λιγότερο εγώ, που κινούμαι με χαοτικό τρόπο και δεν μπορώ να δώσω μια απόλυτα πειστική απάντηση για τη διόλου ορθολογική διαδικασία με την οποία επέλεξα να διαβάζω ό,τι διαβάζω:

(Ζηλεύω τη ματιά της helion και τις μικρές, απέριττες λεπτομέρειες που αναδεικνύει, απόδειξη για τις μικρές χαρές που μπορείς να ανακαλύψεις στην καθημερινή ζωή και οι οποίες αρκούν για να δηλώσεις satisfied of the world at the end of the day.

Μου αρέσει το how-to-stay-sane-in-the-city feeling που προκύπτει όταν διαβάζω τη xilaren και το gospel according to her.

Εκτιμώ απεριόριστα τον τρόπο που ο Sraosha κατασκευάζει μικρά υποδειγματικά μοντέλα της αναγωγής από το ατομικό στο συλλογικό, από το ειδικό στο γενικό.)

Where does that leave me? Where i' ve been all my life. Να φτιάχνω κουρδιστά παιχνίδια της γραφής και να τα χαζεύω να πηγαίνουν ως εκεί που φτάνει το ελατήριό τους.