Fail-Safe

Στον απόηχο της κρίσης των πυραύλων της Κούβας η Columbia Pictures έδωσε το ok για το γύρισμα δύο ταινιών με θέμα τον Ψυχρό Πόλεμο και τις δυνητικές συνέπειες μιας κρίσης που θα έφτανε στα άκρα. Αντλώντας από πρόσφατα παρόμοια μυθιστορήματα οι σκηνοθέτες επέλεξαν διαφορετικά οχήματα, την κωμωδία, έστω και μαύρη, και το δράμα αντίστοιχα, για να καταλήξουν παρ’ όλα αυτά σε παρόμοια συμπεράσματα: ότι μια ενδεχόμενη νέα κλιμάκωση της έντασης δεν μπορούσε παρά να οδηγήσει κάποια στιγμή στην καταστροφή – μερική ή απόλυτη.

Ο Stanley Kubrick επέβαλε ουσιαστικά στην Columbia να κυκλοφορήσει πρώτη η δική του ταινία, τον Ιανουάριο του 1964. Κι επειδή φυσικά ήταν ο Stanley Kubrick, o Dr Strangelove αποτελεί ως σήμερα must see για κάθε κινηματογραφόφιλο, εν μέρει μόνο γιατί είναι κωμωδία. Το Fail-Safe, από την άλλη πλευρά, βρέθηκε αναγκαστικά από τον Νοέμβριο της ίδιας χρονιάς στη σκιά της δεξιοτεχνίας του Kubrick, από την οποία δεν βγήκε ποτέ. Παρά το στυλιζάρισμά της και κάποιες κοινοτοπίες χαρακτήρων και καταστάσεων, η ταινία του κάθε άλλο παρά τυχαίου Sidney Lumet επιτυγχάνει από πολλές απόψεις περισσότερο το στόχο της. Αποδίδει καλύτερα τα δύο κυρίαρχα στοιχεία του Ψυχρού Πολέμου, την παράνοια και τη γεροντοκρατία. Λειτουργεί άρτια στο επίπεδο της suspension of disbelief, σε μια θεματική πλοκή που ευνοεί την μαύρη κωμωδία, όχι τη σοβαροφάνεια του δράματος. Έχει τόσο εξαιρετικό σκηνοθετικά τέλος (οι εκρήξεις του Kubrick; Χα!) που οφείλεις να παραμείνεις καθηλωμένος στη θέση σου μέχρι να πέσει και ο τελευταίος τίτλος (για δύο λόγους, από τους οποίους ο ένας είναι ο ήχος).

Όταν κανείς φτάνει στο countdown του Lumet έχει ήδη συνειδητοποιήσει ότι αν ο Dr Strangelove ήταν η ταινία που έπρεπε να βλέπουμε κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, το Fail-Safe απέχει ίσως λιγότερο από το σήμερα. Όχι γιατί κινδυνεύουμε εκ νέου από μια αναθέρμανση της αντιπαλότητας ΗΠΑ-Ρωσίας, αλλά επειδή τα neocon μυαλά σουβλάκι που εμπνεύστηκαν την αναδιάταξη της Μέσης Ανατολής μέσω του δόγματος shock and awe δεν απέχουν πολύ από τις νοητικές διεργασίες του καθηγητή Groeteschele, ο οποίος θεωρητικολογεί περί του αριθμού των νεκρών, επιχειρηματολογεί υπέρ του first strike, αρλουμπολογεί για μια πιθανή συνθηκολόγηση των Σοβιετικών υπό το κράτος του αναπόφευκτου της αμερικανικής επίθεσης – και χαστουκίζει την πραγματικότητα στο πρόσωπο μιας όμορφης γυναίκας που παρασύρεται από την αφροδισιακότητα της γνώσης. Not much of a surprise – άλλωστε όλη η χαρωπή εκείνη παρέα των Rumsfeld, Wolfowitz, Perle και Cheney δεν ανδρώθηκαν στον ρυπαρό Λευκό Οίκο του Richard Nixon, τον οποίο (ηθελημένα ή όχι) θυμίζει η σκοτεινή φιγούρα του εξαιρετικού δόκτορα Walther Matthau;