"The lone and level sands stretch far away"

Ως σχόλιο στο πρόσφατο εύστοχο εκ μεταφοράς post του keen παρατηρητή της πραγματικότητας Sraosha θα ήταν μεγάλο, οπότε αποφάσισα να το χρίσω υπο-post. Αυτή τη φορά θα ευχαριστήσω τις ανώτερες δυνάμεις (τον Δόκτορα Spock) για τον Fernand Braudel. Ο μάλλον άγνωστος στο ευρύ κοινό Γάλλος ιστορικός υπήρξε ένας άνθρωπος στον οποίο οφείλουμε χάριτες για μια διαφορετική θέαση της ιστορίας. Δεν υπάρχει κατά τον Braudel απλώς η πολιτική ιστορία, η ιστορία που περνάει δίπλα μας με τις καθημερινές, ταχύτατες εξελίξεις και το αδιάκοπο κυνήγι του συμβάντος, της είδησης, της δράσης των «μεγάλων ανδρών» (και γυναικών, βεβαίως βεβαίως). Υπάρχει κι ένα δεύτερο επίπεδο, αυτό της «μεσαίας διάρκειας», όπου η ιστορία κινείται πιο αργά, με περίσκεψη, σε επίπεδο «δομών» - θεσμών, οικονομιών, πολιτισμών, κι ένα τρίτο, αυτό της «μακράς διάρκειας», μιας βασανιστικά αργής εξέλιξης, όπου δεσπόζει η ιστορία του εδάφους, του κλίματος, των γεωλογικών αιώνων. Όταν κατακαθίσει η «σκόνη», όπως μάλλον υποτιμητικά χαρακτήριζε τη στιγμιαία διάρκεια της συμβαντολογικής ιστορίας, κατάλληλης για εφήμερη τέρψη και αφηγηματική κατανάλωση, τότε θα εμφανιστεί το πραγματικό περίγραμμα της εκάστοτε εποχής και κοινωνίας. Τα παράθυρα της τηλεόρασης, οι κοσμικές στήλες των εφημερίδων, τα όχι και τόσο ιλουστρασιόν πια περιοδικά είναι κατεξοχήν γεμάτα με τη «σκόνη» της ιστορίας, τις footnotes του μέλλοντος, τα snippets του αύριο. Ποια τύχη έχει ο εσμός που αναζητά το φως του φακού της κάμερας, όταν ακόμα και ο Οζυμανδίας (who?) μας απειλούσε κάποτε “Look on my works ye mighty and despair”;

Scandalous

Χρόνια τριγύριζε στο μυαλό μου ο λόγος της απουσίας από τον ελληνικό τύπο των κίτρινων φυλλάδων τύπου Sun που γίνονται καθημερινά ανάρπαστες στη γηραιά Αλβιώνα για το λεπτό τους gossip και τη χοντρή γυμνή της σελίδας 3. Είναι αλήθεια βέβαια ότι τα τελευταία χρόνια γεραροί τίτλοι όπως η Espresso (Ουμπέρτο, τα χάπια σου...;), Το Όνομα, Σοκ, Ciao, Χάϊ προσπάθησαν φιλότιμα να αναπληρώσουν αυτή την τόσο μακρινή απουσία, αλλά με εξαίρεση την πρώτη ίσως δεν κατάφεραν ποτέ να κερδίσουν μια αξιοπρεπή κυκλοφορία, πόσο μάλλον τα νούμερα του βρετανού ηλιάτορα.

Σήμερα το απόγευμα πήρα για τρίτη φορά το Πρώτο Θέμα των 200.000 κατά μέσο όρο φύλλων, καθότι τυγχάνω θαυμαστής του David Mamet και του Glengarry Glen Ross. Τριανταπέντε περίπου σελίδες σκάνδαλα των νυν και των πρώην έκαναν το μυαλό μου να στριφογυρίζει γύρω από μια θολή και μάλλον ανεπεξεργαστη ιδέα – ώσπου έπεσε από το σκισμένο νάϊλον του περιοδικού τους (Sunday Times Magazine meets Γιώργο Θαλάσση meets Καραγκιόζη Φούρναρη...) ολόκληρος ο Κύκλος της Ανωμαλίας με τη Γκιζέλα Ντάλι και εν ριπή οφθαλμού οι συνάψεις μου έκαναν τη σύνδεση καίγοντας μερικά ακόμα ατυχή φαιά εγκεφαλικά κύτταρα.

Μια από τις μεγαλύτερες εμμονές της ελληνικής κοινωνίας είναι αυτή της κλειδαρότρυπας – αυτής που χαρίζει πρόσβαση στα παρασκήνια των διπλανών και τεκμηριώνει το ερώτημα αν το βρωμόσκυλό τους που ουρλιάζει τα μεσάνυχτα είναι τεριέ ή σπάνιελ. Αν και θεωρητικά η κοινωνική κινητικότητα στην Ελλάδα ήταν από την εποχή της ίδρυσης του ελληνικού κράτους αρκετά υψηλή και δυνητικά η αναρρίχηση θεωρούνταν μάλλον εύκολη, οι θεωρίες συνωμοσίας δεν έπαψαν ποτέ να αποτελούν το αποκούμπι των υπόλοιπων. Στην ελληνική κοινωνία, για παράδειγμα, η ιστορία της μεγάλης ανόδου κάποιου δεν ολοκληρώνεται ποτέ αν δεν ακολουθήσει και η απότομη πτώση, ίνα επιβεβαιωθεί το κοινό αισθητήριο που θέλει να υποστηρίζει ότι είμαστε όλοι εξίσου ικανοί και προικισμένοι για όλα σε κάθε τομέα, άρα οι πιο πλούσιοι, πιο επιτυχημένοι ή απλώς σε καλύτερη μοίρα από μας δεν είναι παρά glorified λαμόγια. Ως εκ τούτου δεν χρειαζόμαστε γυμνές στις σελίδες του τύπου μας για να ξεδίνουμε, προτιμάμε σκάνδαλα και αποκαλύψεις, μίζες και χρήματα κάτω από το τραπέζι, βρωμιά και σαπίλα που έρχονται στο φως, καταδεικνύουν τη χρεωκοπία του συστήματος και που υπό κανονικές συνθήκες θα έπρεπε ήδη να είχαν δώσει υλικό για καμιά τριανταριά επαναστάσεις και βάλε. Τι να σου κάνει και το καημένο το χάρτινο βυζί του μέσου Βρετανού, του αξίζει να τυλίγει fish and chips και τίποτα παραπάνω. Για τον μέσο Έλληνα, όπως για τον Γιασού Γουέιντ, συνάδελφο του βασικού ήρωα του Bright Lights, Big City του Jay McInnerney, «ένα καυτό κουτσομπολιό είναι καλύτερο από ένα χλιαρό γαμήσι»...

Final Frontier

Βαδίζοντας σταθερά στο μονοπάτι της εξαγοράς του παρελθόντος, παρακολουθώ από χτες τα επεισόδια της πρώτης χρονιάς του Star Trek - του original. Όταν τα είχα δει για τελευταία φορά πρωθυπουργός ήταν ακόμα ο Ανδρέας Παπανδρέου και πρόεδρος της Δημοκρατίας ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, πράγμα που αποδεικνύει παρεμπιπτόντως ότι όντως υπάρχουν time warps και έχουμε πέσει μέσα σε μια από δαύτες. Πρώτος υποψήφιος για να μας βγάλει είναι φυσικά ο Βουλκάνιος (αν και νομίζω ότι μας δούλευαν οι μεταφραστές και ήταν χαλαρά Βαλκάνιος ο τύπος. Ο Spock ήταν πάντα για μένα απείρως πιο fascinating από τον Kirk, όχι για τα αυτιά του βέβαια, αλλά γιατί αποτελούσε την ενσάρκωση της φωνής της επιστήμης, στο όνομα της οποίας ταξίδευε το Enterprise και όλη η παιδική ζώνη). Σήμερα η φωνή της λογικής, έγχρωμη και ψιμυθιωμένη, φαίνεται να βγαίνει από το ονειρικό σκηνικό κουζίνας μιας νοικοκυράς της εποχής του Eisenhower. Πλατινέ ξανθιές, ρούχα που μοιάζουν να μπήκαν στο πλύσιμο, μίνι πιο μίνι κι απ' το Mini Cooper (not bad at all...), σκηνικά από πεπιεσμένο χαρτόνι, πρωτόγονα clamshell κινητά, τεφάλ μάτια κουζίνας που σε διακτινίζουν στο άπειρο, μπλιμπλικοειδή ηχητικά εφφέ, ένα πλήρωμα παναμερικανικό, (που έμοιαζε όμως εντελώς πανανθρώπινο σ' εμάς εδώ κάτω στην Παλιά Ευρώπη, κι αυτό ίσως να λέει κάτι για την Παλιά Αμερική, τελικά), πόρτες που φυσάνε σαν τα πρωτότυπα της μηχανής του Ήρωνα του Αλεξανδρέα. Κάτω από την καρέκλα του Mr Sulu περιμένω να σκάσει μύτη σαν καλικάντζαρος ο Richard Nixon, είναι πολύ sanitized για κανάν Kennedy. Still... Υπάρχει ακόμα εδώ κι εκεί η σκιά των περασμένων: στην προφορά του Scotty, στο βλέμμα του McCoy, στο City on the Edge of Forever ίσως. Κι αν αγόραζα πάλι μια ασπρόμαυρη τηλεόραση;