Monday, August 7, 2006

Divine Comedy

Η Γηραιά Αλβιών είναι ένας τόπος που ή τον αγαπάς ή τον παρατάς. Έχει του Αβραάμ και του Ισαάκ τα αγαθά (Waterstones, Borders, γκρουπάκια, φαγητά από όλες τις φυλές του κόσμου, σαράντα pub σε απόσταση βολής, αγγλιδούλες σε διάφορες ποικιλίες) και τα επτά κακά της μοίρας της (βροχή που έχει εξασφαλίσει μονιμότητα στο δημόσιο, τη δυναστεία του Ανόβερου, τη Manchester United, άγγλους που πίνουν με τη μάνικα). Έχει και μια επαμφοτερίζουσα αντίληψη της ιστορίας της, η οποία πότε οδηγεί σε ανέκδοτα όπως η splendid isolation και η «ειδική σχέση» με τις ΗΠΑ και πότε οδηγεί στον Blackadder.

Η ιστορική προσέγγιση που υποδηλώνεται με το επίτευγμα, κατ’ εμέ, των Ben Elton και Rowan Atkinson υποδεικνύει χιούμορ, διάθεση αποδοχής του γεγονότος ότι δεν υπάρχουν ιερά και απαραβίαστα στην ιστορία και παντελή έλλειψη κολλήματος. Από τις σελίδες του σεναρίου των 24 επεισοδίων του περνούν και σατιρίζονται ανελέητα η μοναρχία (“Take a look at this Blackadder – I'm sure you know it. 'King and Country'. – Ah yes... without doubt my favourite magazine. Soft, strong... and thoroughly absorbent”), η πολιτική διαφθορά (ο υποψήφιος εκείνου του rotten borough που “was accidentally brutally stabbed to death while shaving”), η βρετανική αυτοκρατορία (“Well, you see, George, I did like it, back in the old days when the prerequisite of a British campaign was that the enemy should under no circumstances carry guns – even spears made us think twice. Τhe kind of people we liked to fight were two feet tall and armed with dry grass”). Ακόμα κι αν δεχθούμε ότι δεν θίγονται πρόσωπα και καταστάσεις του παρόντος παραμένει το γεγονός μιας ολότελα ασεβούς προσέγγισης τέτοιων ορόσημων της αγγλικής ιστορίας όπως η βασιλεία της Ελισάβετ Α΄, οι επικίνδυνες σχέσεις προτεσταντών – καθολικών, η διαχρονική ταξικότητα της αγγλικής κοινωνίας, η τραυματική εμπειρία των χαρακωμάτων στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Κι αν κάποιος θεωρήσει ότι είναι απλό να αστειευθεί κανείς με το παρελθόν του χωρίς να επιδεικνύει συμπλέγματα κατωτερότητας, ας σκεφθεί πόσο εύκολη θα ήταν στα καθ’ ημάς η αποδοχή μιας σειράς στο ύφος του Λούφα και Παραλλαγή (του original, ε;) που θα εκτυλισσόταν σε έναν πιο ευαίσθητο χώρο και εποχή, π.χ. στη Μακεδονία του Μακεδονικού Αγώνα...

Κυνικός, δηκτικός, σαρκαστικός και αθεράπευτα εγωπαθής, ο Blackadder μπορεί να είναι δηλητηριώδης αλλά δεν εμπαίζει το κοινό και δείχνει την ευαισθησία του ως σειρά εκεί ακριβώς όπου απαιτείται: στο τελευταίο επεισόδιο του τέταρτου κύκλου όπου ο Blackadder Goes Forth και παρά τις αλήστου μνήμης πανουργίες του αυτή τη φορά δεν υπάρχει «δεύρο έξω» για τον Λάζαρο όταν η σφυρίχτρα της επίθεσης σημαίνει την ώρα να ανέβουν over the top στα πρώην λιβάδια της Φλάνδρας...

8 comments:

  1. I thank God for British humor, French food and Greek women.

    ReplyDelete
  2. Πολύ σωστά, ένα από τα καλύτερα εξαγωγήσιμα προιόντα της Αγγλίας είναι το χιούμορ τους.

    ReplyDelete
  3. Οι Βρεττανοί έχουν την πολυτέλεια να σατιρίζουν την ιστορία τους γιατί η απώλεια της αυτοκρατορίας τους και της δόξας τους ήταν εν πολλοίς ανώδυνη.Ούτε χαμένες πατρίδες έχουν ούτε υπέστησαν εθνοκαθάρσεις.Αν μη τι άλλο έχουν να επιδείξουν νίκες σε δύο παγκοσμίους πολέμους (με την έννοια ότι στο τέλος βρέθηκαν με τους νικητές αντί με τους χαμένους) και ένα ολόκληρο πλανήτη που μιλάει τη γλώσσα τους.

    Οταν την έχεις καλά είναι πολύ πιο εύκολο να γελάς με τον εαυτο σου.Στη δική μας περίπτωση με μια ιστορία όπου για κάθε 10 ήττες μετρούμε μια νίκη (οι Αγγλοι είχαν να κατακτηθούν απο το 1066 να θυμόμαστε-δεν ξέρουν τι σημαίνει ξένη κατοχή) και όπου τα περισσότερα λάθη (και πάλι σε αντίθεση με τους Αγγλους που απλώς έχαναν τα...μπαχαρικά τους) οδηγούσαν σε σφαγές και πρόσφυγες το να σατιρίζεις την ιστορία σου είναι μάλλον αχώνευτο ή στην καλύτερη περίπτωση απλώς δεν είναι αστείο.

    ReplyDelete
  4. Μιας και μιλάμε για αγγλικές κωμικές σειρές συστήνω το (πρόσφατο) Black Books, αν και ο πρωταγωνιστής είναι Ιρλανδός.

    ReplyDelete
  5. Φαγητά απ'όλες τις φυλές του κόσμου μπορεί να έχει αλλά ακόμα δεν βρήκα χταπόδι στο Manchester.

    Συμφωνώ με το συμπέρασμα σου πάντως-ή την αγαπάς ή την παρατάς.

    ReplyDelete
  6. @the passenger: Χμ. Και ναι και όχι. Συμφωνώ ότι η εμπειρία του 20ού αιώνα για την Ελλάδα ήταν σαφώς τραυματικότερη από την αγγλική και το βάρος της μνήμης μετράει πάντα. Υπάρχουν όντως πράγματα με τα οποία απλώς δεν αστειεύεσαι – τα Καλάβρυτα, ο εμφύλιος, τα ξερονήσια. Το ακριβές αντίστοιχο της Μαύρης Οχιάς πάντως θα ήταν μια βυζαντινή κωμωδία, για παράδειγμα, και δόξα τω θεώ, μιλάμε για τόσους πολλούς αιώνες και τόσες πολλές νίκες, για να λύσουμε και αυτό το πρόβλημα, ώστε δεν χρειάζεται ούτε να παρελάσουν οι τυφλοί του Βουλγαροκτόνου μετά τη μάχη στο Κλειδίον ούτε η άλωση της Κωνσταντινούπολης να μας θυμίσει «οικεία κακά». Το αν κάτι αποβαίνει αστείο ή όχι εξαρτάται βέβαια από την επιλογή του γεγονότος – αλλά και από την ποιότητα του χιούμορ: οι «Γερμανοί ξανάρχονται» είναι μια ταινία που πραγματεύεται μια τόσο δύσκολη για τη χώρα εποχή όπως η Κατοχή χωρίς να ευτελίζει το θέμα της και χωρίς να παύει να είναι μια καλή κωμωδία. Γενικότερα πάντως πιστεύω ότι η αποχή οφείλεται περισσότερο στο ότι στην Ελλάδα καλλιεργούμε την αίσθηση ότι η ιστορία είναι ένα ζήτημα «μην εγγίζετε»: υπόθεση των ιστορικών, επαγγελματιών ή ερασιτεχνών, άντε και του υπουργείου παιδείας – όχι του σχολείου, γιατί φροντίζουμε να την κάνουμε αρκούντως βαρετή και απωθητική, και σαφώς όχι δική μας. Popular history με την έννοια που υφίσταται στη Βρετανία, όπου ιστορικά βιβλία όπως το Stalingrad του Anthony Beevor, με τις όποιες (για το πλατύ κοινό) μικροατέλειές του, γίνονται τακτικά best seller, δεν υφίσταται εδώ. Όσον αφορά την ιστορία διδασκόμαστε, έχω την εντύπωση, να μην χαλαρώνουμε ποτέ – και να μην συμμετέχουμε ποτέ ουσιαστικά, επίσης...

    P.S. 1 "Ανώδυνη" η απώλεια της βρετανικής αυτοκρατορίας; Το μεγαλύτερο ψυχικό τραλαλά της ιστορίας :P Οι άνθρωποι ακόμα είναι in denial, γι' αυτό κάνουν νάζια στην ΕΕ και ονειρεύονται ότι ο Ατλαντικός είναι στενότερος από τη Μάγχη...

    P.S. 2 Κατά τα άλλα, ναι, το χταπόδι στο Manchester θα το φτιάξεις μόνος σου :p

    ReplyDelete
  7. Πιστεύω ότι ο 4ος κύκλος του Blackadder ήταν ό,τι καλύτερο έχω δει ποτέ μου σε κωμωδία. Από τα πιο μικρά ευρήματα (το επώνυμο του captain Darling) ως τις απίστευτες ατάκες (πχ για την αποικιοκρατία: the British Empire at present covers a quarter of the globe, while the German Empire consists of a small sausage factory in Tanganyika. I hardly think that we can be entirely absolved of blame on the imperialistic front.) Και πραγματικά το τέλος του ήταν αξέχαστο. Το έβλεπα με την κοπέλλα μου η οποία δεν άντεξε και έβαλε τα κλάματα.

    (Για να προτείνω κι εγώ μια αγγλική σειρά, θα συνιστούσα το office. Τελείως διαφορετικής φύσης, δεν στηρίζεται σε ατάκες, αλλά κι αυτό είναι μοναδικό).

    ReplyDelete