Αν κάνατε πρόσφατα μια βόλτα στον κοντινότερο πάγκο ενός ενημερωμένου βιβλιοπωλείου θα διαπιστώσατε ότι δύο είδη μυθιστορημάτων ευδοκιμούν στις μέρες μας: εκείνα με «κόρες» στον τίτλο (πέντε μέτρησα τις προάλλες, του μνήμονα, του λοχαγού, του στρατηγού, του αλχημιστή, του διάολος τον πατέρα της) – και τα κάθε λογής αστυνομικά. Φόνοι στην αρχαία Ελλάδα, εγκλήματα στη Ρώμη, δολοφονίες στο Βυζάντιο, serial killers που τεμαχίζουν αβέρτα από τη Σουηδία ως τη Νότια Αφρική, μοναχοί, ψυχολόγοι, ανθρωπολόγοι, ιστορικοί που εξιχνιάζουν σκοτεινές υποθέσεις, ο ελληνικός εκδοτικός χώρος αντιγράφει σταθερά τα τελευταία χρόνια την παγκόσμια λυδία λίθο της οικονομικής επιτυχίας: κλώνοι του Σέρλοκ Χολμς και τα κουλουβάχατα της ιστορίας.
Έχω την αίσθηση ότι το αστυνομικό, όπως και το ιστορικό μυθιστόρημα, γνωρίζουν σήμερα τεράστια άνθηση για δύο κυρίως λόγους. Πρώτον, είναι προσιτά σε ένα ιδιαίτερα ευρύ κοινό: λειτουργώντας συχνά ως εγκυκλοπαιδικοί οδηγοί και κείμενα «μαθητείας» εισάγουν τους αναγνώστες σε κόσμους για τους οποίους γνωρίζουν συνήθως μόνο αδρές λεπτομέρειες. Έπειτα, πρόκειται για έργα χαμηλών απαιτήσεων από άποψης background – τόσο ο ιστορικός όσο και ο αστικός κοινωνικός, κατά βάση, καμβάς, στον οποίο υφαίνεται το αστυνομικό μυθιστόρημα παρέχουν στον επίδοξο συγγραφέα τέτοιο πλήθος επιλογών τόπου, χρόνου και πλοκής, ώστε ο αναγνώστης να αισθάνεται ήδη ικανοποιημένος από τα βασικά στοιχεία, ανεξαρτήτως της πραγματικής ποιότητάς τους. Όταν ο Jed Rubenfeld στέλνει τον Sigmund Freud να κυνηγήσει serial killers στη Νέα Υόρκη ή όταν ο Michael Gregorio ανακατεύει τον Immanuel Kant σε μια Critique of Criminal Reason η προσθήκη ιστορικών προσώπων στο μείγμα αποτελεί το κερασάκι στην τούρτα με τη δημιουργία ενός αστυνομικού υβριδίου στη λογική του lifestyle – οι επώνυμοι πουλάνε.
Εκτός αυτού, το αστυνομικό μυθιστόρημα εμπίπτει πλέον στην κατηγορία του research. Με τον εμπλουτισμό των ανά τον κόσμο αρχείων, τη γενίκευση της πρόσβασης, τη δυνατότητα προσέγγισης αυθεντικών case files που παρέχει σε ορισμένες περιπτώσεις το internet, ο επίδοξος συγγραφέας ενός crime novel δεν χρειάζεται να κοπιάσει υπερβολικά για την επινόηση μιας πλοκής, μπορεί κάλλιστα να αντιγράψει πραγματικές υποθέσεις του παρελθόντος. Δεν απαιτείται να διαθέτει επαγγελματική εμπειρία που να τον βοηθήσει, αρκεί να προσφύγει στις αναμνήσεις ή τα αποτελέσματα της εργασίας κάποιου πρώην επαγγελματία. Δεν είναι καν απαραίτητο να αναλωθεί ο ίδιος στην έρευνα: ως και ο James Ellroy που διακρίνεται σαφώς από τον εσμό των γραφιάδων αναθέτει τη βρώμικη δουλειά της συλλογής των στοιχείων σε «ερευνητές». Και βέβαια καθώς το αστυνομικό μυθιστόρημα κατατάσσεται στα είδη του pulp fiction, όπου ο ρυθμός, η αφηγηματική ταχύτητα και οι ανατροπές της πλοκής μετρούν περισσότερο από την ποιότητα των χαρακτήρων, του ύφους και της γλωσσικής έκφρασης εξακολουθεί να μην χρειάζεται καν να είναι κανείς καλός συγγραφέας για να σταδιοδρομήσει σε αυτό. Σκεφτείτε μόνο τις DaVinciάδες που μας κατακλύζουν τα τελευταία χρόνια.
Είχα κάποτε την τύχη σε ένα signing πριν από μερικά χρόνια να πετύχω τον George Pelecanos με διάθεση για κουβεντολόι. «Μην κοιτάς αυτούς που κάνουν κόλπα και περιπλέκουν τα πράγματα με το κοινωνικό στοιχείο. Εγώ τη βρίσκω με το παλιό καλό pulp αστυνομικό», ήταν η μάλλον απορριπτική του αντίδραση, όταν του ανέφερα τον Ian Rankin. Δεν του είπα αυτό που μου πέρασε από το μυαλό – ότι στο pulp fiction κρυβόταν ανέκαθεν και πολλή σκαρταδούρα…
